Soms is de verleiding groot om een verkeerde keuze te maken. Verleiders liggen overal op de loer; ik denk ‘tegenwoordig’ nog meer dan ‘vroeger’. De aarde warmt op. Dat veroorzaakt orkanen, droogte en overstromingen. Die eisen jaarlijks honderdduizenden slachtoffers, vooral in arme landen. Het aantal zal in de komende tien jaar tot een half miljoen kunnen oplopen. Het grootste gevaar schuilt misschien nog in toenemende spanningen tussen landen en een grotere kans op gewapende conflicten. We weten het allemaal, maar we slagen er nu niet in om onze vliegreizen aan banden te leggen, om af te zien van een derde vakantie of om ons autorijden drastisch te beperken. We zien het eenvoudig niet als kwaad. We doen toch niets anders dan alle andere mensen! We hebben de beelden gezien van de plasticsoep in de oceanen. Het lijden van dieren die leven in de zee is aan ons oog onttrokken, maar we krijgen de kunststofdeeltjes vanzelf wel op ons brood, en het hecht zich vast in onze weefsels. Onze achterkleinkinderen zullen veel moeten investeren omdat wij nu aarzelen de juiste keuzes te maken. Gelukkig zijn er de kinderen van de basisscholen nog die oproepen om veel eerbiediger met de schepping om te gaan.

Satan is in de bijbel de naam van de verleider. In het boek Job woont Satan in de hemel. Hij is daar een soort openbare aanklager die tot taak heeft om mensen op de proef te stellen. Als God zijn dienaar Job een compliment geeft voor zijn onberispelijk leven, dan werpt Satan tegen: ‘Allicht gedraag hij zich netjes, u hebt hem ook alles gegeven, wat zijn hart begeert, maar pak hem eens zijn rijkdom af, dan zal hij u vervloeken.’ God geeft Satan toestemming om de proef uit te voeren. 

OP DE PROEF GESTELD

Het kwaad wordt hier gezien als een situatie waarin een mens zich moet bewijzen. In zo’n situatie kan hij door de mand vallen. Daarom bidt Jezus ook: ‘Leid ons niet in bekoring!’ Hij is zich ervan bewust te kunnen zwichten voor het kwaad. 

Satan ontmoet Jezus in de woestijn. De bekoring is, dat hij de goddelijke macht die in hem is, gebruikt om zelf eens lekker te eten. Maar precies dàt zou niet Jezus’ goddelijkheid aantonen, maar zijn menselijkheid, zijn klein-menselijkheid. Gods liefde gaat niet door de maag! Jezus’ afwijzing brengt hem terug bij God. 

Satan komt opnieuw. Hij laat aan Jezus alle landen van de wereld zien met al hun rijkdommen, de olie in het nabij oosten, het goud in Afrika, het hardhout in zuid-Amerika. Allemaal voor jou! Je hoeft het maar van me aan te nemen. Maar Jezus doorziet, dat het kiezen voor die rijkdommen zijn band met de vader teniet zou doen. Jezus Godheid is gefundeerd in zijn dienstbaarheid. Hij knielt niet, of het moet zijn om de voeten te wassen van een ander.

De derde verleiding tart iedere verbeelding. ‘Gekker moet het niet worden’, zouden we tegenwoordig zeggen. ‘Gooi jezelf van het tempeldak af en laat je door de engelen opvangen.’ Als zoon van God kun je je met een gerust hart in alle gevaren begeven. Het lijkt wel een hallucinatie. Een mens die door de waan bevangen is dat hij kan vliegen. Een langdurige vasten in de woestijn kan vreemde processen in de hersenen op gang brengen. Maar Jezus weet: zijn bijzondere band met God verandert niets aan het feit dat hij een mens is: kwetsbaar en verwondbaar. En Jezus weet dat hij ook niet anders moet willen dan mens met mensen te zijn. Zijn band met God verandert niets aan het feit dat hij honger lijdt in de woestijn en dat moet accepteren. God draagt een kruis.

VASTENACTIE

Zo gaan wij de veertig dagen voor Pasen in, in het besef dat er veel verleiders zijn die ons overhalen om foute keuzes te maken. Dat we offers niet moeten schuwen. De Vastenactie nodigt ons uit om ons het lot aan te trekken van 844 miljoen mensen die géén schoon drinkwater ter beschikking hebben.

De kunstenaar Uwe Appold verzamelde in zijn atelier in Noord-Duitsland 140 potten met grond uit allerlei plekken op aarde. Eén daarvan is uit de hof van Getsemane. Hij gebruikte dat voor het hongerdoek van dit jaar.  De journalist en schilder herinnerde zich de opmerking van een Rabbi, die in de oorlog zijn hele familie had verloren. Men vroeg hem ‘Waar was God?’ ‘Dat is de verkeerde vraag’, zei de Rabbi. Je moet zeggen: ‘Mens, waar was jij?’ Dat is de titel van het doek. Mens, waar ben je? 

Het doek laat de aarde zien, omgeven door de zee, of de eeuwigheid, of het geloof van mensen... Daarop moet een huis komen. Een huis voor iedereen, veilig en warm. Het huis waarover de encycliek ‘Laudato Si’ van paus Franciscus sprak. Honger, oorlog, opwarming..., er is veel kwaad te bestrijden voordat de aarde een huis voor allen is.

HUIS VOOR IEDEREEN

Lieve kinderen. Hoe vind je het nieuwe schilderij? (Kom eens dichterbij...!) In het midden staat een huis, maar dat huis is nog niet klaar. Daar moeten we nog aan werken. Het lijkt wel een vuurtoren op een stukje land, omgeven door de zee. Kadja zag het schilderij en keek ernaar met een diepe rimpel Ze probeerde het te begrijpen. Het gouden licht vond ze wel mooi. ‘Wie woont daar? De prinses?’ ‘Nee, dat is voor ons allemaal, dat huis. Dat moeten we nog bouwen.’ ‘En wat is dat?’ Ze wees op de figuur onderaan. ‘Is dat geld?’ Ze kwam een beetje dichterbij. ‘Nee, dat is een mannetje.’ Ze kwam nog dichter bij. ‘Of een vrouwtje. Ze houdt haar armen omhoog. En daar staan letters!’ ‘Kun je het lezen’, vroeg ik. ‘Daar staat IX’, zei Kadja vragend. ‘Klopt. IX, dat zijn Griekse letters. De I staat voor Jezus en de X is een ch, dat betekent Christus.’ De vrouw is gedoopt, of ze bidt, ze wil een mooi huis bouwen voor iedereen. Doe je mee?