2013 - doop van de Heer © Ad Blijlevens, Heerlen

MET GEEST EN VUUR
DOOP VAN DE HEER

Johannes de Doper beklemtoont in het evangelie ondubbelzinnig het unieke van Jezus van Nazaret: 'Ik doop u met water... Hij zal u dopen met de heilige Geest
en met vuur'. Het doopsel dat door Johannes wordt toegediend, reinigt mensen van hun zonden; Jezus bevrijdt van het kwaad, de wortel van alle zonden. Johannes kon zijn mensen niet garanderen dat zij ook in de toekomst opgewassen zouden zijn tegen zonde en boosheid; Jezus kon dat wel, Hij kon een totale bevrijding tot stand brengen.
De garantie die Jezus geeft, is echter geen gebeuren dat zomaar ineens plaatsvindt, maar een proces dat zich geleidelijk verwezenlijkt. Hij doopt met vuur, zegt Johannes in beeldende taal. Vuur heeft de eigenschap dat het langzaam maar zeker kan louteren. Louteren kost tijd. Zo zal de bevrijding die Jezus tot stand brengt, tijd vragen, zelfs veel tijd. Maar ze kan wel radicaal en effectief zijn. Vuur doet ook denken aan pijn. Het louteringsproces, waarin vergroeiingen en smetten, waarvan wij misschien menen dat ze tot onze identiteit of tot de identiteit van onze samenleving horen, is een pijnlijke ervaring. Ze kan zelfs de idee van sterven oproepen. Laten we ons dus niet wijsmaken dat bevrijding zomaar een vriendelijk, zachtzinnig gebeuren is.

Vuur is in de bijbel ook een beeld van Gods aanwezigheid. Openbaringen van God gaan daarin vaak gepaard met vuur: het kleed waarin God zich hult of de troon waarop Hij zetelt. Vuur is in de heilige Schrift uitdrukking van de tegenwoordigheid van het heilige. Zo beschouwt de bijbel de loutering die Jezus brengt, tegelijk als een bron van Godservaring en als een bron van troost en bemoediging.
En tenslotte: vuur wijst ook op de rampzalige gevolgen die voortvloeien uit het verzet tegen bevrijding. Zelfs een onverschillige houding tegenover bevrijding leidt op den duur tot enorme uitbarstingen in mensen en samenlevingen. Het vuur dat Jezus brengt is volgens de beeldtaal van de bijbel heilzaam voor mensen die zich laten louteren, maar een ramp voor mensen die de loutering afwijzen. Johannes zegt: Jezus doopt met Geest en met vuur. De heilige Geest is God als degene die ons mensen met God verbindt. Gods Geest kan ons mensen in Gods vuur brengen zonder dat wij erdoor worden verteerd en zonder dat God zijn God-zijn verliest. Die.Geest loutert en maakt een. Die Geest maakt mensen tot Geest-verwanten, die in zijn kracht elkaar kunnen bevrijden.

Gaan we nu terug naar Jezus' gedoopt-worden, en met name naar die stem die zegt: 'Jij bent mijn zoon, de welbeminde, in jou heb ik mijn welbehagen gesteld'. Hier wordt verklaard, wie Jezus is en wat Hem te doen staat.
En wij gedenken ons eigen gedoopt-zijn als een gebeuren waardoor wij door de Geest zijn opgenomen in Hem die zich liet dopen en die ons doopte 'met Geest en vuur'. Een ontzaglijk mysterie, dat aan ons werd voltrokken, maar dat om beaming vraagt, telkens opnieuw. Wij weten op een of andere manier van vuurdoop en ommedraai, van 'nu komt het erop aan', 'dit, ogenblik is bepalend', 'hier moet ik, moeten wij, kiezen'. 'Toen ik me moest verantwoorden voor de toetsingscommissie', zei een dienstweigeraar toen hij eigenlijk in legerdienst moest. 'Toen mijn eerste kind werd geboren', zei een jonge vrouw. 'Toen mijn man zonder werk thuis kwam te zitten', zei een vrouw van vijftig. 'Bij de zoveelste moordpartij in Zuid-Afrika', zei een man.

Ja of nee zeggen op wat ons is overkomen, met huid en haar daarin kopje onder gaan, boven komen als nieuw, bevrijding doorgeven, dat is gedoopt-zijn en gedoopt-worden 'met Geest en vuur'. En ik wil aan dit alles nog dit toevoegen:
De doop met Geest en vuur is een wereldomvattend gebeuren. 'Nu pas besef ik goed, dat er bij Gäod geen aanzien des persoons bestaat, maar dat, uit welk volk ook, ieder die Hem eerbiedigt en het goede doet, Hem welgevallig is', zegt Petrus in de eerste lezing van vandaag.
Ik hoop dat dit alles voor ons geldt als een uitnodiging en zelfs uitdaging, maar voor alles als een bron van van hoop, van vertrouwen.