2014 - 3de zondag in de 40-dagentijd © Ad Blijlevens, Heerlen

 

 

 

'IK BEN HET LEVENDE WATER'

 

 

De Samaritaanse vrouw heeft een heel leger van bewonderaars. Commentatoren en predikanten raken niet uitgeput over de zelfverzekerde, enigszins hoogmoedige toon waarop zij Jezus bij de put to woord staat. De manier waarop zij die profeet uit Judea terugbrengt naar het ongevaarlijke terrein van, de discussies van die dagen - Jeruzalem of de berg Gerizim - heeft al heel wat applaus geoogst. Toch verdiepen wij ons nu niet in het denken en voelen van die vrouw. We kennen niet eens haar naam. Steevast wordt ze de 'Samaritaanse' genoemd, om ons duidelijk to maken dat het in dit verhaal niet gaat over de lotgevallen van een persoon. De vrouw vertegenwoordigt in dit verhaal heel de Samaritaanse geloofsgemeenschap. De symboliek in dit verhaal wijst in dezelfde richting. De bron van Jacob op 'het stuk grond dat Jacob aan zijn zoon Jozef had gegeven', is een symbool van de godsdienstige overlevering waaruit de Samaritanen water putten. Maar dat water lest volgens Jezus van Nazaret de dorst niet.
Er wordt in dit verhaal een nogal hard oordeel geveld over de Samaritaanse religie. De godsdienstige overlevering en eredienst van onze eigen dagen staan er vaak echter niet veel beter voor. Voor veel mensen geeft de godsdienstige overlevering geen water meer waarmee zij hun dorst kunnen lessen. Menigeen heeft er dan ook mee gebroken en is op zoek naar een andere drinkplaats. Voor de eredienst geldt hetzelfde. Hij is voor velen achterhaald, oninteressant, dood. En dq vraag leeft, of er een nieuwe'offerhoogte kan worden gevonden. Het verhaal over de Samaritaanse vrouw en Jezus van Nazaret suggereert een uitweg uit de godsdienstige impasse die me heel eigentijds aandoet.

Er staat in het evangelie van vandaag: 'Iedereen die van dit water drinkt, krijgt weer dorst; maar wie van het water drinkt dat Ik aan zoiemand zal geven, krijgt 'in eeuwigheid geen dorst meer. Integendeel: het water dat Ik aan zoiemand zal geven, zal in zoiemand een waterbron worden die opborrelt tot eeuwig leven'. Wat is dit geheimzinnige water waarover Jezus hier spreekt, het water dat, in tegenstelling tot het water van de oude overlevering, wel de levensdorst van de mensen kan lessen? Het verhaal zelf geeft op deze vraag geen antwoord. Maar andere passages in het Johannesevangelie laten ons zien waar het hier om gaat. Ergens (Joh7, 37-39) nodigt Jezus alle mensen uit om te komen drinken aan de stroom van levend water, die ontspringt wanneer Jezus verheeilijkt is op het kruis. En ergens anders zien wij de echte bron van levend water ontspringen aan de doorstoken zijde van de gekruisigde Jezus (19, 34).Het water dat Jezus ons te drinken geeft, is zijn overgave ten einde toe. Wie daarvan drinkt, vindt het echte leven en wordt ook zelf levensbron voor anderen, omdat zoiemand zoals Jezus en vanuit zijn kracht zichzelf geeft. Wie drinkt uit de bron die ontspringt op het kruis, ontdekt het ware leven. En dat ware leven berust niet op hebben en houden,, maar op geven en delen.

 

In dit licht probeer ik ook te verstaan, wat het betekent: 'God is geest en wie Hem (God) aanbidden, moeten Hem aanbidden in geest en waarheid'. Dezelfde evangelist Johannes zegt ergens (2, 1722) dat Jezus' uit de doden opgewekte ijichaam de nieuwe tempel is die de oude tempel vervangt. En ook horen wij dat Jezus, wanneer Hij sterft, 'de geest geeft': Jezus blaast de laatste adem uit, maar brengt ook de heilige Geest. Aanbidding in geest eri waarheid krijgt dan een heel bijzondere klank. Wij worden van de tempels verwezen naar de ruimte van het leven van alledag als de plaats waar wij God kunnen vinden en aanbidden. De ware aanbidders die God zoekt, zijn de mensen die opkomen voor hun medemensen, zoals God voor ons mensen is opgekomen door zijn Zoon te zenden en het ons mogelijk te maken te leven in de kracht van de heilige Geest. Natuurlijk kunnen wij niet zonder een plaats om te bidden en zonder een bron om te drinken. Jezus, de nieuwe tempel, een mens die zichzelf totaal weggaf om de wereld te helen, is plaats-en bron tegelijk. Zijn geest reikt over de oude verschillen en grenzen heen en werkt in alle mensen die bron van leven willen zijn voor anderen. Zo ontvangen wij levend d.i. stromend water uit de bron. Mogen wij dit geschenk daadwerkelijk aannemen en verder doen vloeien naar anderen. Wat dat concreet voor ieder van ons kan betekenen, daarover denke ieder van ons zelf na.