De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2014 - pinksteren © Harrie Brouwers, Voerendaal
'VREDE...!'
GROTE OORLOG
Mijn grootvader stierf toen ik 6 jaar was, maar ik herinner me hem goed. Hij leek heel oud; hij was al heel lang weduwnaar en droeg donkere jassen. Soms zwaaide hij speels dreigend met zijn wandelstok. Tegenwoordig vraag ik me vaak af: wat heeft deze man niet allemaal meegemaakt in zijn leven? Hij had familie in Luik. Hij heeft Europa zien ontaarden in het meest verschrikkelijke slagveld dat er ooit in de geschiedenis van de mensheid is geweest. Hij was een trouwe katholiek in een moordende tijdgeest.
Overal wordt herdacht dat 100 jaar geleden de grote oorlog uitbrak. Ik ben er meer over gaan lezen en enkele weken geleden heb ik Ieper bezocht. Het land ziet er vredig uit. De klaprozen bloeien op de Vlaamse velden en het is heerlijk om er te fietsen. De ijzer stroomt onschuldig naar de zee, maar honderd jaar geleden woedde hier een volslagen waanzin. Vele miljoenen jonge mannen werden geofferd door regeringen en generaals. Welk doel kan al dat bloed rechtvaardigen? Hoe kunnen, verstandige mensen zulke foute beslissingen nemen? Zullen we het weer doen? Of zijn wij er al mee bezig?
Overal wordt herdacht dat 100 jaar geleden de grote oorlog uitbrak. Ik ben er meer over gaan lezen en enkele weken geleden heb ik Ieper bezocht. Het land ziet er vredig uit. De klaprozen bloeien op de Vlaamse velden en het is heerlijk om er te fietsen. De ijzer stroomt onschuldig naar de zee, maar honderd jaar geleden woedde hier een volslagen waanzin. Vele miljoenen jonge mannen werden geofferd door regeringen en generaals. Welk doel kan al dat bloed rechtvaardigen? Hoe kunnen, verstandige mensen zulke foute beslissingen nemen? Zullen we het weer doen? Of zijn wij er al mee bezig?
TIJDGEEST
Het meest verbijsterend vind ik de publieke opinie die toentertijd heerste. Iemand merkte op dat de oorlog eigenlijk door de dagbladen was veroorzaakt. Ik denk het niet. De kranten schreven wat de lezers gretig wilden lezen: onze jongens zullen de buren eens een lesje leren! Een geest van patriottisme en nationalisme had zich van alle landen meester gemaakt en iedereen stond juichend de jongens toe te zwaaien die naar de frontlinies gingen, hun dood tegemoet. Dat was in Rusland zo, in Engeland, in Frankrijk en België, in Oostelijk en Duitsland, in Servië en Italië. Er vielen ruim 30 miljoen doden, en een tweede oorlog volgde. Er was in Europa een tijdgeest ontstaan waardoor bijna iedereen bezeten was, waaraan bijna niemand zich onttrekken kon en die zelfvernietigend was, vol duivels kwaad.
BEZETENHEID
Meestal beschouwen we ons zelf als tamelijk verstandige mensen, die voor rede vatbaar zijn. We hebben het gevoel dat we weloverwogen onze keuzes maken en dat onze geest in vrijheid beslissingen neemt. Minder sterk ervaren we dat onze vrije geest maar heel beperkt regeert. We worden gestuurd door talloze krachten. We worden bewogen door geesten die een hele periode en een heel volk kunnen domineren. Ineens gaat iedereen de bruine en oranje muren wit verven. Ineens worden de tien jaar oude schrootjes vervangen door gipsplaten. Ineens verdwijnt de roep om meer ontwikkelingshulp en domineren de zorgen over teveel vreemdelingen. Met andere woorden: onze geest wordt in grote mate gestuurd door andere geesten. In de jaren 20 danste men, om te vergeten, losbandig naar een crisis toe. In de jaren vijftig werd er, in een geest van braafheid, vlijtig opgebouwd. De zestiger jaren zocht men daarentegen vrijheid en verdere democratisering. Er kwam aandacht voor het hier en nu, voor flowerpower. Verantwoordelijkheid voor het milieu kwam in de mode. Toen volgde een tijd van doemdenken, van punk en gothic. In de jaren 80 was er de ik-generatie, die materialisme en individualisme koesterde. Hoe dichter we bij onze eigen tijd komen, des te moeilijker is het om de tijdgeest te benoemen, maar reken maar dat ook ons denken in hoge mate wordt gestuurd door geesten waar we ons nauwelijks van bewust zijn. Als ik in de tijd van mijn opa ergens in Luik had geleefd, zou ik wellicht ook met een vlaggetje hebben staan zwaaien naar de voorbij marcherende colonnes, samen met al die geleerden en gelovigen die toen voor de oorlog kozen.
Meestal beschouwen we ons zelf als tamelijk verstandige mensen, die voor rede vatbaar zijn. We hebben het gevoel dat we weloverwogen onze keuzes maken en dat onze geest in vrijheid beslissingen neemt. Minder sterk ervaren we dat onze vrije geest maar heel beperkt regeert. We worden gestuurd door talloze krachten. We worden bewogen door geesten die een hele periode en een heel volk kunnen domineren. Ineens gaat iedereen de bruine en oranje muren wit verven. Ineens worden de tien jaar oude schrootjes vervangen door gipsplaten. Ineens verdwijnt de roep om meer ontwikkelingshulp en domineren de zorgen over teveel vreemdelingen. Met andere woorden: onze geest wordt in grote mate gestuurd door andere geesten. In de jaren 20 danste men, om te vergeten, losbandig naar een crisis toe. In de jaren vijftig werd er, in een geest van braafheid, vlijtig opgebouwd. De zestiger jaren zocht men daarentegen vrijheid en verdere democratisering. Er kwam aandacht voor het hier en nu, voor flowerpower. Verantwoordelijkheid voor het milieu kwam in de mode. Toen volgde een tijd van doemdenken, van punk en gothic. In de jaren 80 was er de ik-generatie, die materialisme en individualisme koesterde. Hoe dichter we bij onze eigen tijd komen, des te moeilijker is het om de tijdgeest te benoemen, maar reken maar dat ook ons denken in hoge mate wordt gestuurd door geesten waar we ons nauwelijks van bewust zijn. Als ik in de tijd van mijn opa ergens in Luik had geleefd, zou ik wellicht ook met een vlaggetje hebben staan zwaaien naar de voorbij marcherende colonnes, samen met al die geleerden en gelovigen die toen voor de oorlog kozen.
JEZUS' GEEST
Vandaag moeten we ons de vraag stellen: is er ook zoiets als een geest van God die ons stuurt? Is er behalve de tijdgeest ook een geest die daarboven staat, die als het ware uit de eeuwigheid komt? Is de geest die Jezus bezielde ook een kracht die ons kan drijven? Die geest van barmhartigheid en mededogen, van oog hebben voor de armoede, in Griekenland en om ons heen, van meeleven met bootvluchtelingen... Eerlijk gezegd, ik denk dat die Geest te weinig zichtbaar is. Als Jezus’ Geest leefde in de harten van de gelovigen, vurig en aanstekelijk, dan zou er geen vervreemding van de kerk zijn, dan zou er geen onbegrip bij de jeugd zijn. Veel te lang hebben gelovigen de schuld aan de wereld gegeven, aan genotzucht, aan de hovaardij van de wetenschap, aan het materialisme van de welvaart. Maar de schuld lag niet bij de ander. Misschien ook wel, maar het is interessanter je af te vragen: wat schort er bij ons? Waar schoot de kerk te kort? Het antwoord kennen we: de geest van Jezus moet de kracht worden die ons tegen elke tijdgeest in, beweegt. Bidden er om!
Vandaag moeten we ons de vraag stellen: is er ook zoiets als een geest van God die ons stuurt? Is er behalve de tijdgeest ook een geest die daarboven staat, die als het ware uit de eeuwigheid komt? Is de geest die Jezus bezielde ook een kracht die ons kan drijven? Die geest van barmhartigheid en mededogen, van oog hebben voor de armoede, in Griekenland en om ons heen, van meeleven met bootvluchtelingen... Eerlijk gezegd, ik denk dat die Geest te weinig zichtbaar is. Als Jezus’ Geest leefde in de harten van de gelovigen, vurig en aanstekelijk, dan zou er geen vervreemding van de kerk zijn, dan zou er geen onbegrip bij de jeugd zijn. Veel te lang hebben gelovigen de schuld aan de wereld gegeven, aan genotzucht, aan de hovaardij van de wetenschap, aan het materialisme van de welvaart. Maar de schuld lag niet bij de ander. Misschien ook wel, maar het is interessanter je af te vragen: wat schort er bij ons? Waar schoot de kerk te kort? Het antwoord kennen we: de geest van Jezus moet de kracht worden die ons tegen elke tijdgeest in, beweegt. Bidden er om!
AFMAKEN
Lieve kinderen. Rik kwam hijgend terug van het voetballen. Hij gooide zijn tas onder de kapstok en riep: ‘Pappa, we hebben ze afgemaakt!’ Het antwoord kwam uit de keuken. ‘Zo’n taal wil ik hier in huis niet horen! Je máákt niemand af!’ Rik haalde zijn schouders op. Moeders! ‘De trainer zegt het ook: je moet je tegenstander in mootjes hakken en afmaken.’ Mamma kwam de keuken uit: ‘Pap, zeg jij er wat van. Zo praat je niet over andere jongens. Anders ga je maar van het voetballen af!’ Rik besloot zijn mond maar te houden en hij vertelde maar niet dat ze na afloop nog gezellig een potje tafelvoetbal hadden gespeeld met de tegenstanders en dat hij toen helemaal gevloerd en gekild was.