De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2014 drievuldigheidszondag © Harrie Brouwers, Voerendaal
DE VRAAG VAN ANCO
DRIEEENHEID POPULAIR
We vieren het feest van de Drie-eenheid. De meeste katholieken zullen de gedenkdag van Franciscus, Christoffel of Maria boeiender vinden, maar dat is wel eens anders geweest! In de eerste eeuwen van het christendom werd in elke kroeg verhit gediscussieerd over het Wezen van God. De geleerdste koppen van Europa kwamen in concilies bijeen om te formuleren dat Jezus van Nazareth God was, en dat het christendom toch geen veelgodendom aanhing. Bij de gelovigen was Jezus veel te lief om hem louter als een schepsel te zien. Men was gewend om rechtstreeks tot hem te bidden. Filosofen van de Griekse en de Romeinse traditie zochten naar een model om dit aanvaardbaar te maken. Men wilde iets onthullen van het Geheim achter alles - een Mysterie dat veel groter is dan ons verstand. Tenslotte kwam de formulering van God in drie personen, God in drie verschijningsvormen, met drie maskers, drie rollen; want dat betekende het Griekse ‘personè’.
We vieren het feest van de Drie-eenheid. De meeste katholieken zullen de gedenkdag van Franciscus, Christoffel of Maria boeiender vinden, maar dat is wel eens anders geweest! In de eerste eeuwen van het christendom werd in elke kroeg verhit gediscussieerd over het Wezen van God. De geleerdste koppen van Europa kwamen in concilies bijeen om te formuleren dat Jezus van Nazareth God was, en dat het christendom toch geen veelgodendom aanhing. Bij de gelovigen was Jezus veel te lief om hem louter als een schepsel te zien. Men was gewend om rechtstreeks tot hem te bidden. Filosofen van de Griekse en de Romeinse traditie zochten naar een model om dit aanvaardbaar te maken. Men wilde iets onthullen van het Geheim achter alles - een Mysterie dat veel groter is dan ons verstand. Tenslotte kwam de formulering van God in drie personen, God in drie verschijningsvormen, met drie maskers, drie rollen; want dat betekende het Griekse ‘personè’.
HEDENDAAGSE DISCUSSIE
Zoals gezegd, moderne mensen worden niet meer koud of warm van deze disputen. En toch...!
U hebt misschien gelezen, dat veertien dagen geleden een flinke discussie in de pers woedde over het wezen van God. Trouw berichtte erover. Wat was het geval? De universiteit van Groningen had de mensen uitgedaagd om 400 vragen in te dienen omdat het instituut 400 jaar bestond. ‘Welke maatregelen moeten regeringen nemen als de wereldbevolking blijft groeien?’ Zo luidde een van die vragen. Een andere: ‘Waarom is een paard niet zindelijk?’ Of: ‘Kunnen we bewijzen dat er onafhankelijk van onze hersenen een geestelijke wereld bestaat?’ Tussen al die vragen was er een van een 7-jarige jongen, Anco Visser. ‘Bestaat God?’, vroeg hij. ‘Kan de universiteit dit eens uitzoeken?’ De vraag werd op het bureau gelegd van Peter Barthel, een sterrenkundige, die zich interesseert voor de dialoog tussen spiritualiteit en wetenschap. De brief die hij schreef kwam in de krant en er ontstond een heel dispuut. De 7-jarige heeft intussen antwoorden gekregen van diverse soorten theologen. Ik vraag me af wat Anco er intussen zelf van denkt!
U hebt misschien gelezen, dat veertien dagen geleden een flinke discussie in de pers woedde over het wezen van God. Trouw berichtte erover. Wat was het geval? De universiteit van Groningen had de mensen uitgedaagd om 400 vragen in te dienen omdat het instituut 400 jaar bestond. ‘Welke maatregelen moeten regeringen nemen als de wereldbevolking blijft groeien?’ Zo luidde een van die vragen. Een andere: ‘Waarom is een paard niet zindelijk?’ Of: ‘Kunnen we bewijzen dat er onafhankelijk van onze hersenen een geestelijke wereld bestaat?’ Tussen al die vragen was er een van een 7-jarige jongen, Anco Visser. ‘Bestaat God?’, vroeg hij. ‘Kan de universiteit dit eens uitzoeken?’ De vraag werd op het bureau gelegd van Peter Barthel, een sterrenkundige, die zich interesseert voor de dialoog tussen spiritualiteit en wetenschap. De brief die hij schreef kwam in de krant en er ontstond een heel dispuut. De 7-jarige heeft intussen antwoorden gekregen van diverse soorten theologen. Ik vraag me af wat Anco er intussen zelf van denkt!
DE UNIVERSITEIT
De discussie laat heel goed zien dat het godsbeeld in een crisis verkeert. De sterrenkundige legt de jongen uit dat heel wat mensen denken dat er geen God is. Er is alleen materie. Maar dat is kortzichtig zegt hij. Er was eens een geleerde die een dik boek schreef over alle vissen die op aarde rondzwemmen. Niemand viel het op dat alle vissen in zijn boek groter waren dan 2 centimeter. Niemand had in de gaten dat de visser zijn onderzoek had gedaan met mazen van 2 centimeter, zodat alle kleine vissen door het zeef van zijn waarneming waren geglipt. God zou ook kunnen ontsnappen aan de filters van de wetenschap. Zo arrogant wil hij niet zijn. De wetenschap gaat over de feiten. De religie gaat over de betekenis. En die bewaart zij in verhalen. Het bevrijdingsepos van Israël en het verhaal van Jezus zijn er voorbeelden van. Godsdienst waakt erover dat de wetenschap wordt aangewend voor wat goed is. Hij citeert Einstein: ‘Religie zonder wetenschap is blind, maar wetenschap zonder religie is lam.’ Verder krijgt de kleine Anco te horen dat driekwart van de professoren aan elite-universiteiten in Amerika gelooft dat er meer is dan wat zij kunnen waarnemen en berekenen.
De discussie laat heel goed zien dat het godsbeeld in een crisis verkeert. De sterrenkundige legt de jongen uit dat heel wat mensen denken dat er geen God is. Er is alleen materie. Maar dat is kortzichtig zegt hij. Er was eens een geleerde die een dik boek schreef over alle vissen die op aarde rondzwemmen. Niemand viel het op dat alle vissen in zijn boek groter waren dan 2 centimeter. Niemand had in de gaten dat de visser zijn onderzoek had gedaan met mazen van 2 centimeter, zodat alle kleine vissen door het zeef van zijn waarneming waren geglipt. God zou ook kunnen ontsnappen aan de filters van de wetenschap. Zo arrogant wil hij niet zijn. De wetenschap gaat over de feiten. De religie gaat over de betekenis. En die bewaart zij in verhalen. Het bevrijdingsepos van Israël en het verhaal van Jezus zijn er voorbeelden van. Godsdienst waakt erover dat de wetenschap wordt aangewend voor wat goed is. Hij citeert Einstein: ‘Religie zonder wetenschap is blind, maar wetenschap zonder religie is lam.’ Verder krijgt de kleine Anco te horen dat driekwart van de professoren aan elite-universiteiten in Amerika gelooft dat er meer is dan wat zij kunnen waarnemen en berekenen.
ANDERE THEOLOGEN
Misschien voelt u wel aan welke kritiek op dit antwoord kwam. Allereerst werd gezegd dat de vraag van Anco op het verkeerde bureau terecht was gekomen. De theologen in Groningen zouden zich gepasseerd en beledigd moeten voelen. Door de vraag aan een astronoom voor te leggen, wordt de richting van het antwoord al bepaald. Een theoloog stelde voor dat hij voortaan de zwarte gaten zou gaan behandelen. Orthodoxe theologen mengden zich in de discussie. God is een persoon. Niet zoals wij, maar wel zo dat Hij je kent en dat je met Hem kunt praten.
GEHEIM
Ik volg deze discussies graag. Het is boeiend om de worsteling te volgen van een mens die probeert te bevatten wat hem principieel ontgaat, omdat God nu eenmaal per definitie Degene is die óns omvat. De geleerden zullen allemaal wel een punt hebben. Een punt..., maar God niet; Die onttrekt zich aan de discussie. Of - om met Multatuli te spreken: ‘God begint pas op het moment dat een mens tot de conclusie komt: God bestaat niet.’ Aan de grens van ons denken en achter onze fantasie existeert de werkelijkheid van de Schepper. Ik denk dus dat we het geheim van de Drie-eenheid niet moeten voorleggen aan de wiskundigen in Groningen, maar dat we het moeten koesteren als een uitnodiging tot overgave: het leven is een wonder, een onzegbaar mooi geschenk en we bedanken degene van wie we het gekregen hebben! En die God is een groot Geheim!
Ik volg deze discussies graag. Het is boeiend om de worsteling te volgen van een mens die probeert te bevatten wat hem principieel ontgaat, omdat God nu eenmaal per definitie Degene is die óns omvat. De geleerden zullen allemaal wel een punt hebben. Een punt..., maar God niet; Die onttrekt zich aan de discussie. Of - om met Multatuli te spreken: ‘God begint pas op het moment dat een mens tot de conclusie komt: God bestaat niet.’ Aan de grens van ons denken en achter onze fantasie existeert de werkelijkheid van de Schepper. Ik denk dus dat we het geheim van de Drie-eenheid niet moeten voorleggen aan de wiskundigen in Groningen, maar dat we het moeten koesteren als een uitnodiging tot overgave: het leven is een wonder, een onzegbaar mooi geschenk en we bedanken degene van wie we het gekregen hebben! En die God is een groot Geheim!
ZEE
Lieve kinderen. Floris hield van het bos en van de zee, maar als ze op vakantie waren dan kwam er ook altijd een dag waarop hij mee moest naar een grote stad. Dan gingen ze kerken bezoeken. ‘Waarom zijn er zoveel kerken?’, vroeg Floris vermoeid. Hij keek naar de donkere hoge plafonds, naar de schilderingen van plechtige sinterklazen op een rij en hij voelde zich moe. ‘Heeft God niet genoeg aan één kerk?’ ‘De kerk is niet voor God, hij is er voor de mensen.’, zei pappa. Daar moest Floris over nadenken. Dus voor God hoefde de kerk niet. ‘Ik hoef hem ook niet!’, zei Floris, maar ineens herinnerde hij zich de eerste communie volgend jaar en kerstmis verleden jaar, dus voegde hij er snel aan toe, ‘tenminste vandaag niet.’ ‘God is ook in het bos en in de zee’, legde pappa uit. ‘De kerk is net een museum’ nam Floris zijn besluit. ‘Dan kerk ik voortaan wel in de zee!’