ZONDAG DOOR HET A--JAAR 2008
© Ad Blijlevens, Heerlen 2008

LIEFDE IS ÉÉN

Wanneer wij in de liturgie bijbelse verhalen lezen en horen, zijn dat - zoals u weet - niet zomaar verhalen die ons iets vertellen over wat gebeurde in een ver verleden. Het zijn vingerwijzingen voor ons eigen doen en laten. Het zijn verhalen die grond geven aan ons verlangen naar gerechtigheid en vrede. Ze troosten ons, omdat ze vertellen dat Gods liefde groter is dan ons vermogen. Ze geven ons moed om op onszelf te vertrouwen. Ze laten ons zien, dat God geen verlengstuk is van de machtigen, maar een spreekbuis van zogeheten kleine mensen. Zo is dat ook met de lezingen van deze zondag. In dit perspectief wilik graag samen met u de eerste en de evangelielezing beschouwen. Want die hangen nauw met elkaar samen.

In de lezing uit het Boek van de uittocht worden ons richtlijnen, leefregels, gegeven die aangeven hoe onze houding moet zijn tegenover rechtelozen, mensen die geen verweer hebben tegen onrecht dat hun wordt aangedaan. Die leefregels geven ons aan dat God aan de kant van de machtelozen staat en dat, als wij die regels ter harte nemen, wij kunnen werken aan een betere wereld. Ze zijn een gedeelte van een groot geheel van voorschriften die ertoe moeten leiden dat er een leefbare wereld ontstaat voor iedereen.
Die richtlijnen kunnen worden ingeleid met de woorden van de joodse geloofsbelijdenis: ‘Hoor, Israël, uw God is één.’ Er is één God voor machtigen en ‘kleine mensen’. Dat moeten allen die macht bezitten, beseffen. Deze God moet het uitgangspunt zijn van hun doen en laten. En de zogenoemde kleine mensen die hun vertrouwen stellen in diezelfde éne God, mogen erop rekenen dat dit voor hen een leefbare wereld zal opleveren. Daartoe dienen zij de machthebbenden op te roepen. Want ‘Ik, zegt de Heer, heb u uit het slavenhuis, uit Egypte gevoerd en u op weg gezet naar het beloofde land, de plek waar, als u zich houdt aan mijn Woord, plaats is voor iedereen in vrede en gerechtigheid.’

Het evangelie van vandaag heeft in zijn algemeenheid dezelfde strekking. De grondregel is: Je moet God liefhebben met heel je hart, met heel je ziel en met al je krachten; en als je dat meent, moet dat zichtbaar worden door van je naaste te houden als van jezelf.
Dat tweede deel, zegt Jezus, is even belangrijk als het eerste. Méér nog: het is eraan gelijk. Het een kan niet bestaan zonder het ander. Dit beklemtonen van het tweede deel is heel belangrijk, met name van het laatste stukje: dat je van je naaste moet houden als van jezelf. Dit geeft aan de vage wijdheid van het eerste deel (God liefhebben) een heel menselijke maat.

Ik denk daarbij aan een kort verhaal dat ik eens las. Er was eens een vrouw die zich heel bedrukt voelde omdat ze niet wist hoe ze God moest liefhebben. Ze ging daarom naar iemand die bekend stond als wijs en heilig. Ze zei tot hem: ‘Ik geloof niet dat ik van God houd.’ Hij keek haar aan en vroeg: ‘Is er dan niets of niemand waarvan je houdt?’ ‘Jawel’, zei ze, ‘mijn kleine neefje.’ Toen zei de wijze: ‘Ziedaar je toewijding aan en liefde voor God; in je toewijding aan en liefde voor dat kind bemin je God.’ Tot zover dit korte verhaal.

Zusters en broeders, God beminnen doen wij met de maat van onze menselijke mogelijkheden. Door die te gebruiken komen wij tot het diepste van wat onszelf bezielt. Diep in onszelf hebben wij het verlangen om tot onszelf te komen, om de mogelijkheden die wij in onszelf ontdekken tot ontplooiing te brengen. Maar dat kan alleen als wij die verbinden met de verlangens van anderen, die óók zichzelf willen zijn juist zoals wij. Door van hen te houden als van onszelf geven wij hun daartoe de kans en verwezenlijken wij tegelijk ons eigen verlangen. Dit is binnen onze menselijke maat de mogelijkheid om God lief te hebben. Dan ontstaan er nieuwe verhalen. Verhalen die troosten. omdat ze ondanks en zelfs in onze stunteligheid iets vertellen over Gods liefde. Verhalen die ons zelfbewust maken in plaats van ons te kleineren. Verhalen die moed geven om ons te verzetten tegen onrecht. Verhalen die grond geven aan ons verlangen naar gerechtigheid en vrede. Zulke verhalen wens ik ons allen uit de grond van mijn hart toe...