De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2014 - tweede kerstdag © Harrie Brouwers, Voerendaal
SOCIAAL ENGAGEMENT
LAURENS EN STEVEN
26 December is niet de sterfdag van Stefanus. Het was de dag waarop, volgens een legende, het lichaam van de heilige in het begin van de vijfde eeuw werd teruggevonden. Zijn gebeente kwam na wonderlijke verwikkelingen in Rome terecht, en wel naast het graf van de heilige Laurentius. Laurentius zou zelfs een beetje plaats gemaakt hebben om zijn broeder een plekje te gunnen. De vrome traditie verbindt de beide heiligen met elkaar en daar is een goede reden voor. Laurentius was de beroemdste diaken en Stefanus de eerste.
ALLE SOORTEN MARTELAREN
Vroeger werden drie soorten martelaren onderscheiden. Je had mensen die voor het martelaarschap gekozen hadden en het ook ondergingen; vervolgens had je mensen die het níet gekozen hadden en het toch meemaakten; en tenslotte had je mensen die geen martelaar wilden zijn, maar het wel werden. Stefanus, de allereerste martelaar, wilde voor Christus sterven en dat gebeurde in het jaar 34. Johannes werd gemarteld; hij wilde voor Christus sterven, maar overleefde en stierf op hoge leeftijd. De onschuldige kinderen in Bethlehem werden door Herodes gedood, maar hadden het martelaarschap niet gewild. Op 26, 27 en 28 december worden ze herdacht, Stefanus, Johannes en de kinderen, vlakbij de pasgeboren Jezus. Het zijn vrome overwegingen. Het feest van de vinding van Stefanus’ gebeente bestond al, toen de geboorte van Jezus bij het lengen van de dagen herdacht ging worden.
Vroeger werden drie soorten martelaren onderscheiden. Je had mensen die voor het martelaarschap gekozen hadden en het ook ondergingen; vervolgens had je mensen die het níet gekozen hadden en het toch meemaakten; en tenslotte had je mensen die geen martelaar wilden zijn, maar het wel werden. Stefanus, de allereerste martelaar, wilde voor Christus sterven en dat gebeurde in het jaar 34. Johannes werd gemarteld; hij wilde voor Christus sterven, maar overleefde en stierf op hoge leeftijd. De onschuldige kinderen in Bethlehem werden door Herodes gedood, maar hadden het martelaarschap niet gewild. Op 26, 27 en 28 december worden ze herdacht, Stefanus, Johannes en de kinderen, vlakbij de pasgeboren Jezus. Het zijn vrome overwegingen. Het feest van de vinding van Stefanus’ gebeente bestond al, toen de geboorte van Jezus bij het lengen van de dagen herdacht ging worden.
DIAKEN
Stefanus was de eerste van zeven diakens - dienaren betekent dat. Zij waren door de apostelen aan gesteld. De christengemeente was snel gegroeid, vooral onder de niet-joden. De christen van Joodse komaf vormden een aparte gemeenschap met een eigen kas. Ze waren nogal rijk. De anderen klaagden erover dat zij niet genoeg geld hadden om hun wezen en weduwen te onderhouden. De apostelen besloten toen om alle armen uit dezelfde kas te onderhouden. Voor die taak stellen ze diakens aan.
MARTELAAR
Stefanus krijgt het aan de stok met een groep Joden. Er ontstaat een felle discussie. Stefanus verwijt hen de moord op Jezus en ziet dat in de lijn van de vele moorden op profeten. Daarop volgt een uitbarsting. Het verhaal kiest bewoordingen die sterk aan het proces tegen Jezus doen denken. Enerzijds is het een veroordeling door de rechtbank, anderzijds een lynchpartij van woedend volk. Stefanus vergeeft zijn moordenaars en geeft zich over aan God. Ongetwijfeld hoorde het tot zijn straf dat hij niet begraven mocht worden. Zijn lijk was een prooi voor wilde dieren en vogels. Een andere legende vertelt hoe wilde dieren zijn dode lichaam eeuwenlang bewaakten totdat het gevonden werd.
Stefanus krijgt het aan de stok met een groep Joden. Er ontstaat een felle discussie. Stefanus verwijt hen de moord op Jezus en ziet dat in de lijn van de vele moorden op profeten. Daarop volgt een uitbarsting. Het verhaal kiest bewoordingen die sterk aan het proces tegen Jezus doen denken. Enerzijds is het een veroordeling door de rechtbank, anderzijds een lynchpartij van woedend volk. Stefanus vergeeft zijn moordenaars en geeft zich over aan God. Ongetwijfeld hoorde het tot zijn straf dat hij niet begraven mocht worden. Zijn lijk was een prooi voor wilde dieren en vogels. Een andere legende vertelt hoe wilde dieren zijn dode lichaam eeuwenlang bewaakten totdat het gevonden werd.
BESCHERMER
Later legt men in Europa nog een ander verband tussen Stefanus en Kerstmis. Stefanus zou stalknecht geweest zijn van Herodes toen Jezus geboren werd. Hij zag de ster van Bethlehem en voorspelde de geboorte van een nieuwe koning. Herodes besloot om de kinderen van Bethlehem te doden. Stefanus probeerde hem tegen te houden en beloofde dat hij de gebraden haan op tafel zou laten kraaien, als Herodes van het bloedbad zou afzien. De haan stond uit de schotel op en kraaide: ‘Christus is geboren!’ Herodes kwam zijn belofte echter niet na.
Stefanus werd de beschermheer alle vervolgden en van de scholieren. Diakens kregen vroeger vooral een liturgische functie, kregen waaronder de zorg voor de heilige boeken. Vanwege de stenen die gegooid werden, werd hij patroon van de katapultschieters, maar ook van steenhouwers, metselaars en ook timmerlieden, maar ook bij kwalen die met stenen te maken hebben, zoals gal- en nierstenen. Vanwege de kleden die werden uitgespreid zag men hem als heilige voor vloerleggers en wevers. Zijn baantje bij Herodes maakte hem tot beschermer van paarden, stalknechten, en koetsiers. Op 26 december werd al veel met paarden over de akkers rondgereden om vruchtbaarheid te bevorderen. Hij werd vereerd door veehouders, groentenkwekers, kuipers en bierbrouwers. Zijn voorspraak werd ingeroepen bij bezetenheid. Hij werd ook aangeroepen voor een goede dood, al betwijfel ik of we bij hem aan het goede adres zijn.
Later legt men in Europa nog een ander verband tussen Stefanus en Kerstmis. Stefanus zou stalknecht geweest zijn van Herodes toen Jezus geboren werd. Hij zag de ster van Bethlehem en voorspelde de geboorte van een nieuwe koning. Herodes besloot om de kinderen van Bethlehem te doden. Stefanus probeerde hem tegen te houden en beloofde dat hij de gebraden haan op tafel zou laten kraaien, als Herodes van het bloedbad zou afzien. De haan stond uit de schotel op en kraaide: ‘Christus is geboren!’ Herodes kwam zijn belofte echter niet na.
Stefanus werd de beschermheer alle vervolgden en van de scholieren. Diakens kregen vroeger vooral een liturgische functie, kregen waaronder de zorg voor de heilige boeken. Vanwege de stenen die gegooid werden, werd hij patroon van de katapultschieters, maar ook van steenhouwers, metselaars en ook timmerlieden, maar ook bij kwalen die met stenen te maken hebben, zoals gal- en nierstenen. Vanwege de kleden die werden uitgespreid zag men hem als heilige voor vloerleggers en wevers. Zijn baantje bij Herodes maakte hem tot beschermer van paarden, stalknechten, en koetsiers. Op 26 december werd al veel met paarden over de akkers rondgereden om vruchtbaarheid te bevorderen. Hij werd vereerd door veehouders, groentenkwekers, kuipers en bierbrouwers. Zijn voorspraak werd ingeroepen bij bezetenheid. Hij werd ook aangeroepen voor een goede dood, al betwijfel ik of we bij hem aan het goede adres zijn.
VOOR DE VIJAND
En als u hier allemaal niets mee kunt..., dan overweeg eens, dat Stefanus in oude gebeden werd aangeroepen voor het verkrijgen van liefde tot de vijand.
Jezus geboorte is licht in het duister en daar hoort de diakonie bij, de zorg voor minder bedeelden. In onze parochie zijn op dat gebeid het laatste jaar nogal wat acties geweest. Het is verheugend hoe groot de respons was die we van u kregen. Moge Stefanus en Laurentius ons daartoe blijven inspireren!
Jezus geboorte is licht in het duister en daar hoort de diakonie bij, de zorg voor minder bedeelden. In onze parochie zijn op dat gebeid het laatste jaar nogal wat acties geweest. Het is verheugend hoe groot de respons was die we van u kregen. Moge Stefanus en Laurentius ons daartoe blijven inspireren!
CADEAUTJES
Lieve kinderen. Dave keek oma met grote trouwe ogen aan. Hij hield een teddybeertje omkneld met beide handjes. ‘De cadeautjes komen niet van het kerstkindje, hè?’ Oma legde haar handen op zijn schouders en drukte hem tegen zich aan. ‘Dat cadeautje heb jij gekocht, hè?’ Oma kon niet liegen tegen Dave. ‘Ik heb het gekocht, slimme kerel, maar ik heb het gekocht omdat het kerstkindje jarig is! Dus eigenlijk komt het door het kerstkindje!’ ‘Als het kerstkindje jarig is, waarom geef je de cadeautje niet aan het kerstkindje?’ Oma ging er bij zitten. ‘Dat is nou typisch het kerstkindje’, zei oma zacht. ‘Dat hoeft niets te krijgen. Dat vraagt alleen maar dat wij elkaar gelukkig maken.’ Dave dacht weer na. ‘Maar de herdertjes, die gaven hem toch melk en een fluit’, herinnerde hij zich. ‘Dat klopt’, zei oma. ‘Eerst wisten ze het nog niet, maar later hebben ze de melk naar alle hongerige kindjes gebracht.’ Dave was tevreden. De wereld was weer in orde.