2016 - 2de zondag van Pasen © Harrie Brouwers

VREDE...!

WOND
Het is jaren geleden. Ik bezocht in het ziekenhuis een oudere dame. Toen ik haar kamer binnenkwam zat ze enigszins rechtop in bed. Op schoot had ze een bord met een boterham. Het laken was royaal open geslagen. De buik was een beetje bloot en in mijn ooghoek zag ik dat ze met haar vork ergens in haar buik zat te prikken. Ik durfde niet te kijken. Jeukte de operatiewond? Was ze aan het dementeren? Dapper keek ik haar strak in de ogen, maar het gekke is, vroeg of laat kijk je toch naar wat je niet wilt zien. Dus ik keek. De vrouw had een plakje boterhamworst van de vork laten vallen. Het vleeskleurig plakje lag op haar buik en ze probeerde het eraf te halen. Niks peuteren in een wond! Niks dementie! Mijn angst had me parten gespeeld.

ENGE MAN
Als kind vond ik die Thomas ook al een enge jongen! Dat hij de verhalen van zijn vriendjes niet kon geloven was wel begrijpelijk. De leerlingen beweerden allemaal, dat ze Jezus hadden gezien! Hoe dan? Ontsnapt uit de hemel? Als een soort spook? Thomas zegt: ‘Ik geloof pas, als ik met mijn vinger de wonden van de kruisdood aan zijn handen en zijde voel!’ Dat is toch eng! Naar bloed durfden we als kind niet te kijken. Bloed hoort ònder het vel te blijven! Dat Thomas vrijwillig de wonde wilde voelen maakte van hem een eng mannetje! Was het zien van Jezus niet meer dan genoeg? De gedachte dringt zich op, dat er achter het eenvoudige verhaal een heel ander debat schuilgaat. De openingszin vond ik overigens het sterkste. Leerlingen hebben zich opgesloten, maar Jezus laat zich niet buitensluiten.

MILD
Een week later was de vrouw overleden. Haar kinderen vertelden over hun moeder. Ze vertelden allerlei goede dingen. Moeder had alles voor hen over gehad. Ze had nooit geklaagd over pijn en ongemak. Ze wilde niemand tot last zijn. Ze had in haar leven voor het hele dorp kouwe schotels gemaakt. Ik onderdrukte de vraag of daar ook boterhamworst in gezeten had. En toen opeens zei de jongste dochter: ‘Weet u wat ik zo bijzonder aan mamma vond? Ze heeft nooit een kwaad woord over een ander gezegd. Als er ruzie was in de familie, dan zei ze: “Je moet het ook eens uit het standpunt van Oscar bekijken.” Als er opwinding was in de krant: “Heb je zelf wel eens in geldnood gezeten?” Als er ophef op de tv was: “Wie weet wat die pastoor in zijn jeugd heeft meegemaakt.” Mams veroordeelde nooit iemand!’

GNOSIS
In 1945 werd in de ruïne van een oud klooster, ergens langs de Nijl, ten noorden van Luxor, de bibliotheek van Nag Hammadi gevonden. Sindsdien is er meer inzicht ontstaan in de veelheid van stromingen in die eerste periode van het christendom. Bij de vondst was ook het evangelie van Thomas. Het is een verzameling uitspraken van Jezus die wellicht teruggaat tot de Judese Christenen in Jeruzalem. De manier waarop Jezus hierin bewaard is, wordt tegenwoordig wel ‘gnostisch’ genoemd. Gnostiek is een verzamelnaam van allerlei visies die ervan uitgaan dat de mens vervreemd is van zijn wezen en van zijn goddelijk oorsprong. De weg terug naar zijn ware zelf, kan Jezus geven. Kennis van de geheime mystiek, moet de mens verlossen. Christus doet, volgens de Gnosis, zijn verlossend werk in de wereld van de geest. Zijn aardse lichaam was een schijngestalte. Diverse concilies in de eerste eeuwen hebben de invloed van de gnostiek teruggedrongen. Zo is het Christendom te voorschijn gekomen met de overtuiging dat de Verlosser heeft geleefd als mens van vlees en bloed.

VREDE
Misschien is Thomas in het prille begin van de kerk de figuur geweest in wie de gnostische christenen van de eerste generatie zich herkenden. Dan kan de evangelist Johannes niet beter met hem afrekenen dan met het verhaal van vandaag! Voor de gnosticus Thomas was de verrijzenis geen opstanding uit de lichamelijke dood, maar het terugvinden van het ware zelf. Nu wordt hij met de lichamelijkheid van Christus geconfronteerd. Johannes heeft zijn punt gemaakt: Jezus was mens op aarde. Eigenlijk is Thomas niet de twijfelaar, maar de bekeerde gnosticus!
Wat echter ook de achtergrond mag zijn, zoveel is duidelijk: Jezus komt binnen met een Vredewens. Er moet vrede zijn. Je mag niemand buitensluiten. Ik besta in jullie saamhorigheid. Ik ben er als jullie elkaar vergeven. ‘Als je elkaar vasthoudt’, staat er in het Hebreeuws.
De opmerking van haar kinderen kwam er misschien nog het dichtste bij: Mams veroordeelde nooit iemand tijdens haar leven. Dat is een goddelijke eigenschap. Zo’n stem sticht gemeenschap. Ze wordt te weinig gehoord. Wier zonden gij vergeeft, hun zijn ze vergeven. Als gij iemand niet vergeeft, dan blijft hij buitengesloten en komt mijn Rijk niet tot stand!

VRAGEN
Lieve kinderen. De kleine Thomas zat vol vragen. ‘Je vraagt me de oren van mijn kop’, zuchtte mamma vaak. ‘Mamma, waarom heb ik twee ogen? Ik zie jou maar een keer!’ ‘Mamma, waarom hebben die agenten een pet op? Spelen ze bij de harmonie?’ ‘Mamma, waarom is pindakaas niet geel?’ ‘Mamma, kan de pastoor God ook niet zien?’ ‘Mamma, waarom is de lucht daarboven blauw?’ ‘Mamma, is de maan een soort ballon?’ ‘Mamma, waarom noem je dat spaarvarken een varken?’ ‘Mamma, waarom houdt God van kaarsjes?’ ‘Mamma, waarom vind ik drop zo lekker?’ ‘Mamma, waarom is Spanje zo ver weg?’ ‘Mamma waarom heet Tim niet Nico?’ Thomas had zoveel vragen dat hij niet eens meer antwoord kreeg. Maar dat vond de kleine vent niet zo erg. Hij had al een volgende vraag als de eerste nog niet uit was! En hij vond de vragen veel en veel leuker dan de antwoorden!