2016 - 31ste zondag door het jaar © Harrie Brouwers, Voerendaal

ZACHEÜS HOORT ER OOK BIJ!

BOOMHUT

Zacheüs zit verscholen achter de reusachtige bladeren van de vijgenboom. Het is nog vroeg in het jaar, maar de vijg draagt al vrucht. Beter gezegd: schijnvruchten, want een vijg is eigenlijk een cluster bloempjes die door bepaalde wespen nog bevrucht moeten worden. In de bijbel is de eerste boom die vermeld wordt de vijg. De mens heeft een onbekende, verboden, vrucht gegeten en nu maakt hij van vijgenbladeren een schort om zijn schaamte te verbergen.
Het moet nog Pasen worden maar de kleine Zacheüs vindt een uitkijkplek in de ongeveer 4 meter hoge boom. Of is het een schuilplaats? Voor wie zou hij zich dan verstoppen? Dat lijkt nogal duidelijk. Hij is een tollenaar. Hij heeft het tolrecht gekocht van de Romeinen. Nu verdient hij zijn investering terug door van elke passant een flink bedrag te eisen. Voor de Romeinen was dit een handige manier om zich te verzekeren van belastingopbrengsten en tegelijk de haat die dit opwekte naar anderen af te leiden, naar de tollenaars, rijke joden, die lak hadden aan hun landgenoten. Het had Zacheüs niet geliefd gemaakt.
Waarschijnlijk was hij vanwege zijn gestalte in zijn jeugd vaak gepest. Men was vroeger niet kinderachtig in de omgang met gehandicapten. In het hart van Zacheüs vreet een grote woede. Tegelijk is hij wel nieuwsgierig om te zien, hoe Jezus Jericho binnen komt. Hij klimt in de boom met eersteklas uitzicht op Jezus en tegelijk buiten het zicht van de menigte die hem verafschuwt.

KAT UIT DE BOOM

De Tsjechische theoloog Halìk ziet in deze Zacheüs de moderne mens, die de kat uit de boom kijkt. De huidige generatie, die volstrekt analfabeet is als het om spiritualiteit gaat, vergelijkt hij met Zacheüs. Hij herkent zijn studenten van de universiteit in Praag aan wie hij filosofie en psychiatrie doceerde. Zacheüs is de mens die aarzelt om zich te engageren. Maar vergis je niet! Hij is wel degelijk geïnteresseerd. Hij zit verscholen achter de vijgenbladeren en kijkt nieuwsgierig toe. Halìk noemt hem niet ‘de ongelovige’ maar ‘degene die het andere stuk van de waarheid’ bezit. Erkende gelovigen, vooral mystici als Johannes van het Kruis en Theresia van Lisieux, hebben ‘de nacht van de ziel’ doorleefd, een periode van volstrekte eenzaamheid waarin ze Gods afwezigheid hebben gevoeld, de kilte bij de aanraking van een zinloos heelal. Het waren perioden waarin zij hun existentie ervoeren als een volstrekt noodlottig en betekenisloos gebeuren. De ervaring van Gods afwezigheid is het andere stuk van de waarheid. Moderne mensen kennen haar, onze eigen kinderen en kleinkinderen bijvoorbeeld. We moeten hen niet verwerpen maar met belangstelling tegemoet treden zoals Jezus op Zacheüs af ging. Het zijn niet ‘mensen die niks meer geloven’, maar zij bezitten kennis van een ander  facet van de werkelijkheid.

GEMEENSCHAP VAN HEILIGEN

Misschien voor het eerst in zijn leven ervaart Zacheüs een mens die hem niet veroordeelt. Jezus spreekt hem niet aan op zijn fouten, of op zijn keuzes. Hij begint met hem geen politiek of theologisch debat. Jezus eert hem. ‘Mag ik bij jou komen eten?’ Dat wil zeggen: Ik ben niet vies van je. Ik noem je niet ‘onrein’. Ik weet dat je handen de beeltenis van de Romeinse keizer hebben aangeraakt, maar ik veroordeel je niet. Zullen we samen iets eten? Jezus gedraagt zich als een verstandige ouder die zijn kind niet probeert te veranderen door straf en afkeuring, maar door zijn kwaliteiten te waarderen. Veranderen doet Zacheüs toch wel, en dan op zijn eigen manier! Hij is bereid om geld dat hij teveel gevorderd heeft, aan armen te geven. Hij heeft immers een vriend!
Deze week vieren we Allerheiligen. We mogen weten dat veel heiligen ook geworsteld hebben met God en met hun geloof. Ze hebben ook Zijn afwezigheid ervaren. Niet één van hen had de waarheid in pacht. De waarheid is alleen gekend door alle mensen samen. Samen openbaren wij het geheim van de Eeuwige. Samen zijn we ‘de gemeenschap van alle heiligen’.

INTERNET HEILIGE
Lieve kinderen. Weet jij wat een heilige is? Dat is iemand die heel erg goed heeft geleefd. Iemand die bijzonder dapper was, en die heel erg veel voor anderen heeft gedaan. Je kent er wel een paar. Maria bijvoorbeeld, en Franciscus of Laurentius. Heiligen werden ook gezien als beschermers. Laurentius beschermde de kinderen die naar hem waren genoemd. Laura bijvoorbeeld. Maar hij is ook beschermer van de brandweermannen! Ik wil je vandaag eens voorstellen aan twee onbekende heiligen. De eerste is Isodorius. Hij is de beschermer van mensen die op internet surfen. Hij is dat sinds 2006. Zelf heeft hij internet niet gekend, want hij leefde in de zesde eeuw in Spanje. Hij was een slechte, luie leerling op school, maar later werd hij een van de grootste geleerden die veel boeken schreef, encyclopedieën en woordenboeken waar anderen mensen van alles in konden opzoeken, een soort Wikipedia, begrijp je wel?
En andere interessante man was Drogo. Hij was een Vlaming, zo rond het jaar 1100. Hij is de beschermer van lelijke en mismaakte mensen... en van eigenaren van koffiehuizen. Zijn moeder stierf op het moment dat Drogo werd geboren. Hij voelde zich daarom altijd schuldig en maakte als boete grote pelgrimsreizen. Door ziekte was zijn gezicht mismaakt en om de kinderen niet bang te maken, trok hij zich terug in een eenzame cel. Nog eens wat anders dan een terror-clown! Van Drogo werd verteld dat hij op twee plaatsen tegelijk kon zijn. Misschien werd hij daarom wel de beschermer van de koffieshops!