De genoemde datums laten het moment van publicatie zien, 
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later

2016 - jaarwisseling © Harrie Brouwers, Voerendaal
 

 

 

 

 



HEEFT DE TIJD TOEVALLIG ZIN?





TOEVAL
Dat is toevallig!’, riep iemand verrast, toen hij me in de Dominikanerkerk in Maastricht bij de kinderboeken tegenkwam. Om het te onderstrepen voegde hij eraan toe: ‘We hadden het net over u!’ Ik heb me later afgevraagd: bedoelde hij dat het toevallig was of dat het eigenlijk geen toeval kon zijn? Wat is toeval? Bestaat het echt of is het een wijze van spreken, een manier van rekenen?
‘Toevallig’ noemen we een gebeurtenis die er even-goed niet had hoeven zijn. Dat ik die bewuste zondag in de Dominikanerkerk liep, was mijn plan. Dat het echtpaar uit Voerendaal daar ook was en bij de kinderboeken mijn naam liet vallen, was hun eigen keuze geweest. Maar dat deze twee gebeurtenissen samenvielen, dat was door niemand voorzien. Het had net zo goed anders kunnen gaan.

GOD VAN DE SEIZOENEN
Het is troostend om te denken, dat de gebeurtenissen van 2016 geen dom toeval waren, maar dat ze een regisseur hadden. Dat een lieve God er een bedoeling mee had, toen de Republikeinen de verkiezingen in Amerika wonnen; toen vierduizend vluchtelingen in gammele bootjes verdronken, op de vlucht voor gruwelijk geweld; toen de Engelse bevolking zich door anti-Europese sentimenten liet bekoren; toen het besef van God verder wegsijpelde uit het bewustzijn van Nederlanders en toen de zuidpool flink begon te smelten. We zouden God dan weliswaar niet begrijpen, maar het zou ons troosten. Steeds meer mensen echter zien niet dat iemand de geschiedenis stuurt. Zij ervaren haar als een gevaarlijk toeval. Gelukkig heeft dat toeval hun een welvarende plek op aarde toebedeeld, maar dat had anders kunnen zijn!
Hoe staat een gelovige hier tegenover? Aanvankelijk werd tijd gezien als de eeuwige wederkeer van seizoenen. Het werd winter, voorjaar en zomer. Ieder jaar opnieuw. Elk jaar bloeiden de seringen en waste het graan. Ieder jaar werden lammeren geboren. De mens ontdekte wel eens wat nieuws maar dat veranderde weinig. De geschiedenis was het eeuwige speelveld waar de mens mag genieten en waar hij beproefd wordt en soms gestraft. Ergens in de bijbel staat dat alles op zijn tijd zin heeft: leven en sterven, zaaien en oogsten, lachen en huilen. Alles wat er verschijnt, is er al eens eerder geweest!

GOD VAN DE GESCHIEDENIS
In dat idee komt een kentering als het Hebreeuwse volk gebukt gaat onder slavernij. Het moet zware arbeid verrichten voor de Farao. Onder leiding van Mozes gaat men God zien als een bondgenoot tegen  die onderdrukking. Hij zou de nomaden beschermen wanneer zij nieuwe weidegronden gingen zoeken; Hij zal het geknechte volk begeleiden bij het vinden van nieuw land. God is niet meer de motor van een eeuwige carrousel van seizoenen, maar een bevrijdende macht in de geschiedenis.
Vanaf die tijd heeft het godsbeeld beide elementen in zich. We vieren in het najaar een oogstdankfeest en bewonderen Gods majesteit tijdens een wandeling langs de zee of in de bergen. Tegelijkertijd werd God aangeroepen door de onderduikers in de oorlog, door de uitgebuite boeren in zuid-Amerika. Hij was de laatste hoop van degenen die ten onder gingen.
Behoedzaamheid is geboden. We komen op gevaarlijk terrein. Hier kunnen terroristen en vredestichters elkaar tegenkomen. Wie God achter de geschiedenis vermoedt, moet niet zijn eigen graaiende en moordende vingers voor Gods hand aanzien.


KOMPAS
Persoonlijk geloof ik, dat de wereld geen toevalstreffer is. Toeval is een denkmodel. Het is een rekenkundige manier om tegen verschijnselen aan te kijken. De wereld, de liefde, het leven, ze zijn uniek. Ze roepen om zin en betekenis. Die zin is moeilijk te doorgronden. Ze is een geheim. Ik kan mijn eigen bestaan niet eens begrijpen. Het reduceren van de werkelijkheid tot ingewikkelde formules is nog lang niet het begrijpen van de zin ervan! Wat gaat er om in de harten en in het onderbewustzijn van Chinese en Afrikaanse  kinderen? Wat zullen de verre gevolgen daarvan in 2070 opleveren, samen met opwarming van de aarde, de droogte op continenten, de spanningen en wellicht oorlogen? Aan ons zicht onttrokken, gebeuren dingen waarvan de gevolgen die ze samen met ontelbaar andere dingen hebben, onvoorspelbaar zijn. En de Schepper heeft als enig kompas een stem in ons hart gelegd, die spreekt over goed en kwaad, over liefde en haat. In wat er gebeurt ontbreekt dikwijls de zin. Vaak lijkt het lot van mensen zonder betekenis. Als gelovige versta ik de uitdaging daarvan: gééf het dan zin! De slavernij in Egypte had geen zin, maar het antwoord van de bevrijding schiep zin en daarom wordt God ervoor gedankt. Zo kijk ik tegen 2017 aan. De wereld is zoals hij is. Waar hij niet deugt, mag ik er iets van maken.

LEUKER
‘Ik vin nieuwjaar leuker dan Kerstmis’, zei Thom. Aan zijn gezicht te zien, verwachtte hij dat ik het daar niet meer eens zou zijn. ‘Ik ook!’, verraste ik hem. ‘Kerstmis is voor oude mensen’, stelde hij vast. ‘Nieuwjaar is voor kinderen.’ Was ik blij dat ik bij de kinderen hoorde! ‘Met de Kerst wordt er anders een kindje geboren’, wierp ik op. ‘Ja’, gaf Thom met tegenzin toe, ‘het is misschien leuk voor de hele kleine kinderen, al die schaapjes en die engeltjes . Maar met oudjaar mag ik vuurwerk afschieten.’ Dat begreep ik. Nieuwjaar is stoerder dan kerstmis. Kerstmis is gevoeliger. Gelukkig is het geen wedstrijd’, stelde ik vast. We kunnen het allebei vieren.’ ‘Dat is waar!’, beaamde Thom. Maar ik zag aan zijn gezicht dat hij tijdens het kerstdiner onder de tafel, met alle opa’s en oma’s en tantes aan de konijnenbout, het liefste een flinke bom wilden laten ontploffen. Vrede op aarde!



 


  MENU


   
BEZOEK
vandaag245
gister236
deze maand5015
totaal819467