Voor veel katholieken heeft het koningshuis altijd wat dubbelzinnige gevoelens opgeroepen. Máxima heeft daar pas verandering in gebracht! Wel herinner ik me, dat mijn moeder koningin Juliana erg hoog had. Soms plaagden wij haar er mee, dat ze op de koningin leek, vooral als ze haar bontjas aan had en bij het voorlezen plechtig, gearticuleerd, sprak. Ze waardeerde het dat Juliana op de fiets zat. Dat ze gewoon was, maar vooral toch ook koningin; gewone fietsers waren er immers genoeg! Op zekere ochtend vertelde ze, dat ze die nacht in een droom de koningin was tegengekomen bij de melkboer. Ze hadden samen gepraat. Daaruit bleek de diepere affiniteit tussen beiden. Mijn moeder leefde mee met de zorgen van Juliana om haar jongste dochter Marijke. Daarover was het gesprek gegaan bij de melkboer. Ze vergaf de koninklijke moeder dan ook alles in de affaire Greet Hofmans. Als ze het nog had mogen meemaken, zou de eerste communie van Juliana een absoluut hoogtepunt in haar leven zijn geweest. 

WILLEM
Aan de andere kant stond mijn vader. Hij had altijd wat cynische opmerkingen als de schoolkinderen met een vlaggetje moesten zwaaien, omdat het koningspaar Maastricht bezocht. De verhalen over Bernhard en de koningen Willem I, II en III leefden nog volop. Gniffelend werd verteld dat Willem III geweigerd had om het Rijksmuseum te openen, omdat het door de Roermondse katholiek Cuypers ontworpen was. ‘Ik zet geen voet in dat klooster’, zou hij hebben gezegd. 

CHRISTUS
Achter ons lagen roerige eeuwen, de versnippering van Europa, de revoluties, de verschillende koningshuizen die zich lang niet allemaal als beschermers van de katholieken gedroegen. Dezen voelden zich verweesd. Eeuwenlang was de roomse keizer een vaderfiguur geweest, de kroon op de hiërarchische samenleving. Maar in Frankrijk was een grote revolutie begonnen. In Rusland was de Tsaar verdreven. Dat alles heeft er tenslotte toe bijgedragen, dat Pius XI in 1925 het feest van Christus Koning uitriep. Dat was bij gelegenheid van de herdenking van het concilie van Nicea, 1600 jaar geleden. Christus was de koning voor alle katholieken in de wereld. Ik vind dat overigens een goede keuze! Niet de Paus, niet de secretaris-generaal van de VN, niet Putin of Trump, niet Albert Hein, de buren, De Wereld Draait Door of Microsoft is ons hoogste gezag maar Christus.

ZOON

Het concilie van Nicea was in 325 bijeengeroepen om de hoog opgelopen ruzies over Jezus bij te leggen. De geleerden redetwistten erover, hoe Jezus God genoemd kon worden. God is volmaakt en eeuwig. Zo’n onveranderlijke God kan toch geen vader worden! Dat zou hem in de tijd veranderd hebben; dan is hij niet meer volmaakt. En mocht Jezus eigenlijk wel God worden genoemd, en wat bedoel je dan? Was Jezus misschien pas God geworden als een beloning na zijn lijden? Kon het zijn dat hij pas in het jaar 1 was ontstaan? Ook dat was ondenkbaar. Als God moet hij er voor alle tijden zijn geweest. Het concilie van Nicea ontwerpt de tekst die wij nog altijd in de geloofsbelijdenis bidden. ‘...Ik geloof in één Heer, Jezus Christus, eniggeboren Zoon van God, vóór alle tijden geboren uit de Vader.’

GLANS
Ik las onlangs iets over de kerkvader Origines. Hij was in het begin van de derde eeuw een groot catecheet in Alexandrië en later, na wat fricties met de bisschop, in Caecarea. Origines legt uit dat een volmaakte God geen kind kan krijgen, tenminste niet op de manier van mensen. Het zou hem immers op enig moment anders maken dan voorheen, en dan is hij niet eeuwig. Voortbrengen, ‘procedere’, daarvan is de analogie dus niet het menselijke vaderschap. Eerder brengt God zijn zoon voort - schrijft hij - ‘zoals het licht de glans voortbrengt’, als een eeuwig proces. De glans doet geen afbreuk aan het licht.

Pius XI keek terug op de Russische revolutie, op de grote oorlog in Europa en een toenemende ontkerkelijking. En hij roept het feest uit van Christus Koning.

ZWERVER
In mijn jeugd kreeg het feest een uitbreiding: koning van het heelal! We vonden het een terechte promotie. Wellicht speelden de opkomende ruimtevaart en de successen van de atheïstische Sovjets met hun spoetnik een rol.

Het feest werd helemaal aan het einde van het kerkelijk jaar geplaatst, en daarmee lag de keuze voor een evangelie ook vast: het laatste oordeel. De rechter over hemel en aarde velt een definitief oordeel. Christus ontpopt zich als de vreemdeling die onderkomen zoekt, als de gevangene die bevrijd moet worden; als de hongerige, dorstige, naakte en zieke die hulp nodig heeft. 

Ons hoogste gezag is Christus. En Christus is de berooide medemens. 

Let wel! God verkleedt zich niet in de arme, maar je ontmoet hem in de arme. Je vind je eigen bestemming als je je naar hem toewendt! Dus niet ‘de koningin zit op de fiets’, niet ‘Jezus verlaagt zich tot bedelaar’, nee, ‘in de fietser zit een koning.’ ‘In de bedelaar woont God.’

MODDERFIGUUR
Lieve kinderen. Manon had haar prinsessenrokje aan met glittertjes, maar toen zij de plas water in het gazon als glijbaan in gebruik genomen had, was ze dat even vergeten. ‘Nou moet je toch eens kijken! Zo gedraagt een koningin zich niet!’, mopperde mamma. Manon keek mamma strak aan. ‘Je hebt zelf gezegd dat de koningin een kippenboutje met de handen eet. En ze gaat ook naar de wc, zei pappa. Dan kan ze ook wel uitglijen in de modder.’ Daar kon mamma niet tegenop. Ze haalde toegeeflijk de schouders op en zuchtte: ‘ Toch heb ik het haar nog nooit zien doen!’