Afgelopen januari ben ik 75 jaar geworden. Ik heb aan de bisschop laten weten, dat ik best nog graag wat doorwerk in de parochie. Dat moet je doen na je 75ste. Men wil voorkomen dat dementerende pastoors hardnekkig aan hun functie vasthouden. Maar goed, ik heb voorlopig voor 2 jaar groen licht gekregen. Zolang mijn gezondheid het toelaat, ben ik dankbaar hier te mogen werken. Waar ik evenwel enorm tegen op begon te zien, dat was de verhuizing. Ik heb altijd gewoond in ambtswoningen van de kerk. Als ik gepensioneerd ben, moet ik zelf mijn onderdak regelen. In vroeger jaren betrok een emeritus vaak een kamer in een klooster waar hij voor een enkele Missen door de zusters in de watten werd gelegd; maar die tijd is voorbij. Ik heb een huis gevonden in de Kapelhof en zal de komende maand moeten kiezen welke meubels en boeken ik achter me laat. Eerst passeer ik nog de datum waarop ik een halve eeuw geleden gewijd werd. U begrijpt dus wel, dat ik de laatste tijd nogal eens geconfronteerd wordt met wat achter me ligt. En steeds meer verbaas ik me erover, hoe ingrijpend de afgelopen halve eeuw juist de religieuze gevoelens veranderd zijn. Ouders van kinderen weten het ook! In mijn jeugd waren godsdienstige activiteiten dagelijkse bezigheden. Er bestond een taal voor, en je zocht ze op. Tegenwoordig vraag ik me vaak af, of jonge mensen nog weten waar ik het over heb. Zijn godsdienstige gevoelens verdwenen? Soms zie je op de televisie een openhartig interview met een bekende Nederlander. Als de godsdienst ter sprake komt, treedt er ineens grote verlegenheid op. Een beetje lacherig bekent een zanger misdienaar te zijn geweest en voegt er haastig aan toe, dat hij nu meer met Boeddha heeft. ‘Happy boeddha!’ Daar kun je mee komen op een partijtje. ‘Happy Jezus’ bestaat niet. Jezus lijkt ernstiger. Hij wordt aan een kruis afgebeeld. Ook in het evangelie van vandaag heeft hij het over sterven en in de aarde vallen. Hoe denken jonge mensen daar tegenwoordig over? Kennen zij nog religieuze gevoelens?

PEZZETTINO

Ik denk het wel. Maar met pijn zie ik ook dat zij hiermee steeds minder de kerk bezoeken. Ze doen er elders iets mee!

Wat is een religieus gevoel eigenlijk? Religie is de ervaring dat je niet een op jezelf staand ego bent, maar dat je een onderdeel bent van een groot geheel; dat je je zin en betekenis niet vindt in je individuele prestaties - hoe leuk ook -, maar juist in dat geheel.

Vanwege mijn verhuizing ruim ik boeken op. Uit mijn lerarentijd aan de pabo, hoort daar een flinke stapel kinderboeken bij. Ooit spaarde ik prentenboeken die een religieuze strekking hebben. Topstuk was Pezzettino van de schrijver Lionni. Pezzetino is een oranje steentje dat zich eenzaam en ongelukkig voelt, en zo vreselijk klein naast alles om zich heen. ‘Ben ik een stukje van jou?’, vraagt hij aan ‘iets dat sterk is’. Diep in hem bestaat het gevoel dat hij een onderdeel is van een groter geheel. Daarom gaat hij op zoek om zichzelf te vinden in een veel wijdere samenhang. Hij beklimt bergen, bevaart zeeën, en ondervraagt andere wezens, maar hij vindt niet het geheel waarin hij zijn plekje vindt. Hij heeft niet door dat zijn betekenis misschien is, om in het geheel dat hem omringt, de kritische filosoof te zijn! Doodmoe struikelt hij, rolt een berg af en breekt zelf in negen stukjes. Hij raapt zich bij elkaar en keert terug naar zijn vriendjes. Wij zijn stukjes van een ondoorgrondelijk mysterie en bestaan zelf uit stukjes van anderen. Daarin ligt de zin.

GRAANKORREL

Het lijk alsof Jezus ons zoiets wil zeggen. Hij ziet zijn leven mislukken. Zijn vijanden spreken dreigende taal. Hij wordt beschuldigd van opstandige plannen tegen de keizer. Zijn vriend Jan de doper was al eerder onthoofd. Jezus is nog jong. Hij moet zich de vraag naar de zin van zijn leven en zijn prediking, serieus hebben gesteld. Dan komt hij met het beeld van de zaadkorrel. Pezzetino! Het valt in de aarde. Het verliest zijn individualiteit. Het is zijn ego kwijt, maar tegelijk blijft het niet langer alleen. Het draagt vrucht, het verbindt zich met water en aarde en het vindt zijn betekenis in het grote geheel van de schepping. Je mag zelfs zeggen: in God. Je moet jezelf verliezen om je te vinden, zegt Jezus. 

Dat zijn religieuze gevoelens. Jongeren zullen het in west-Europa niet zo snel zoeken in de bijbel, maar ze ervaren op een popfestival ook, wat het is om deel van een geheel te zijn. Ze ervaren bij een bergwandeling in de Alpen ook, wat het is om opgenomen te zijn in een oneindige schepping. Het kan in een voetbalstadion. Het kan in de liefde. De boodschap van Jezus kan heel onverwachte gestalten aannemen!

KAARSJE

Lieve kinderen. Abke had met oma een kaarsje opgestoken in de kerk. Ze mocht 30 cent in de offerblok stoppen en de kaars aansteken. Ze wilde hem ook nog uitblazen, maar dat ging haar toch te lang duren! ‘Kunnen we hier nog meer kopen?’, vroeg ze. Mamma keek om zich heen. ‘Dat zou fijn zijn hè, als we hier wat gezondheid voor opa konden kopen en wat vrede in Syrië.’ Abke knikte. ‘Dat zou fijn zijn.’ Het klonk nog door haar hoofd toen ze in bed lag die avond. Ineens zag ze een engel achter een toonbank bij het Maria-altaar staan. ‘Wat zoek je?’, vroeg de engel. Abke dacht diep na. ‘Ik zoek vrede voor de kindjes die in de oorlog wonen. En ik zoek ook iets tegen de honger voor kindjes die niets te eten hebben. En doe voor opa maar iets tegen de pijn...’ Ze was nog niet klaar toen de engel riep: ‘Ho ho, ho, jonge dame, zo eenvoudig is het niet. We verkopen hier alleen maar de zaadjes. De rest moet je zelf doen!’