Midzomer, dat was voor mijn moeder, die uit noord-Limburg kwam vooral het einde van de aspergetijd en die is nauw verbonden met het verhaal over de geboorte van Jan de Doper. Jezus en de Doper scheelden zes maanden, en sinds Jezus’ verjaardag op midwinter werd gevierd, was Johannes de heilige van de zomer. Zijn geboorteverhaal heeft iets huiselijks. De ouders moeten een naam kiezen voor hun kind en daar zijn ze niet op voorbereid. Er wordt een naam gezocht in de familie. Dat was gebruikelijk. Tot voor kort nog! Dat was duidelijk en makkelijk!

NAAM KIEZEN
Ooit las ik iets interessants over geboorterituelen bij allerlei volkeren. Bijgebleven is me een verslag uit een Eskimo-cultuur. Na de geboorte van een kind, was het eerste dat de vader deed, naar hem toelopen; hij kromde dan zijn handen rond zijn mond en bracht die naar het oortje van zijn kind. Zo fluisterde hij hem zijn naam in. Vader gaf de naam. Het kind zelf was de eerste die zijn naam mocht horen, en men geloofde dat het op dat moment zijn ziel kreeg. De antropologe die het beschreef zag het overigens als een vorm van zogenaamde baarmoedernijd. De man kan geen kinderen baren en gelooft dan maar dat hij voor de ziel gezorgd heeft! En die ziel huist in de naam...

De Sociale Verzekeringsbank publiceert elk jaar de namen, die ouders voor hun pasgeboren kinderen kozen. Daar kun je dus alle populaire maar ook alle bizarre namen vinden. Veel kinderen worden juist nìet naar de grootvader genoemd, maar krijgen een naam die nog helemaal nieuw en onbeschadigd is! Verleden jaar waren de drie meest gekozen jongensnaam van bijbelse oorsprong: Noah, Sem en Lucas. Emma, Tess en Sophie werden het vaakst als meisjesnaam gegeven. Maar wat te zeggen tegen een jongetje dat Chu-kwu-kadibie heet? Of Ghe-armi-angeli-janno? Maar er waren ook ouders die hun zoon de voornaam Berlesconi hadden gegeven en Ortega. Eentje was Wijn genoemd en een ander Servet. ‘Man’ is niet zo’n gekke naam, maar het was een meisje dat zo werd genoemd. Pup heette een ander. En wat vindt u van Hoi of Geurtje? Je kunt ermee lachen, maar het is tegelijk ontroerend hoezeer de ouders zoeken naar iets nieuws, iets unieks, omdat ze zich er kennenlijk van bewust zijn dat hun baby een wonder is!

PRENATALE DEPRESSIE
Het bijbelverhaal is geheimzinnig. Elisabeth en Zacharia hadden vurig naar een kind verlangd en er vele jaren om gebeden. Maar ze zijn ermee opgehouden. Ze zijn te oud, nu. Ze leggen zich ongaarne neer bij hun ongeluk. Op zo’n moment grijpt God in. Elisabeth betekent zoveel als: ‘God heeft gezworen’ of misschien beter: ‘de aan God gewijde’. Zacharia betekent: ‘God heeft aan ons gedacht.’ Deze twee: ‘de Godgewijde’ en de ‘door God bedachte’ hebben naar een kind uitgezien maar zich moedeloos neergelegd bij een sterfbed zonder nageslacht. En dan verneemt Zacharia dat zijn vrouw zwanger is. Dat gebeurt tijdens de tempeldienst. Zacharia was priester. Hij reageert met twijfel. Hij wordt er stil van. In feite zegt hij niets meer! Met stomheid geslagen is hij. Waarom zegt hij niets meer? Is hij boos? Boos dat er een kind komt, nu zij het bijna niet meer aankunnen? Boos omdat het, na al die jaren, voor hem niet meer zo hoefde? Boos misschien, omdat hij denkt dat het kind van een ander is? Hij kijkt nors voor zich uit. Hij piekert. Een depressie overvalt hem. De hele zwangerschap is hij er met zijn hoofd niet bij. En dan wordt een zoon geboren. Zacharia zegt nog steeds niets. Zijn huis is vol leven en vol kabaal. Allerlei buurvrouwen en familieleden zijn toegestroomd, nichtjes zelfs. Maria is er èèn van. Ze steken hun handen uit om te koken, het kind te verzorgen en ze zijn blij, al is er ook wat zorg te zien. Een kind krijgen op die leeftijd...! Hoe moet hij heten? Vader zegt niets. Hij heeft zich teruggetrokken in zichzelf. Hij doet niet mee. Dan moet hij maar Zacharia heten. Naar zijn vader. Wordt die misschien ook weer blij! Het is toch werkelijk zijn kind! Elisabeth heeft iets anders in haar hoofd. Ze had het als vrouw misschien niet eens durven zeggen, maar nu haar man zwijgt waagt ze het erop. Ze stelt de naam Johannes voor. ‘God is genadig’, betekent dat. De tantes en buren reageren verbaasd. ‘Johannes, die naam komt toch niet voor in de familie. Bang kijken ze in de richting van Zacharia. Die zit nog steeds te piekeren achter in de kamer. Hij heeft meegeluisterd en richt zich op. ‘Johannes zal hij heten.’ Dat is het eerste wat hij zegt, sinds hij wist dat er een kind kwam. ‘God is genadig!’ Het moet wel een bijzonder kind zijn.

UIT DE LUCHT GEGREPEN
Lieve kinderen. Emma had een broertje gekregen en nu kwamen ze naar de kerk, want het broertje kreeg water over zijn hoofdje. Ik mocht dat doen en Emma mocht hem afdrogen. Ze had een eendje uit de badkuip meegenomen om in de doopvont te laten drijven. ‘Dan is hij niet zo bang’, legde ze uit. Ze had ook een sterretje met de naam. ‘Luuk’ stond erop geschilderd. ‘Zo?’, vroeg ik, ‘hoe wist je dat hij Luuk heette? Emma keek snel naar mamma. ‘Had jij dat bedacht?’ ‘Nee!’ Ze keek snel naar pappa om hulp. Hoe kwam Luuk eigenlijk aan zijn naam? ‘Die hebben pappa en mamma verzonnen’, zei pappa zacht. Daar moest Emma even over nadenken. Ze keek ernstig, alsof het een tegenvaller was, dat Luuk niet al Luuk was toen hij nog tussen de sterren zweefde. ‘Maar...’, bracht ze er toen wat hakkelend en verlegen uit..., hebben jullie mij ook maar verzonnen?’ Met twee handen pakte mamma haar hoofdje vast en zei: ‘Nee, om eerlijk te zijn, we wisten niet hoe je echt heette. Het stond niet op je buik. We hebben ernaar geraden en Emma was de mooiste naam die we kende.’ Emma leek tevreden. Ze zei: ‘Luuk is ook niet verkeerd!’