‘Zalig de armen van geest...’, lazen wij vroeger. Nieuwe bijbelvertalingen  zeggen ‘gelukkig de armen’. De betekenis van het woordje ‘zalig’ is vandaag de dag niet meer zo duidelijk . Tegenwoordig is alles ‘lekker’ of  ‘gesellig’, ‘leuk’, ‘vet’ of ‘chill’. In mijn katholieke oren klinken die woorden allemaal wat oppervlakkig. Ze helpen tegen de verveling maar drukken niet uit dat je de zin van je leven gevonden hebt.

In mijn jeugd zeiden katholieken tegen elkaar: ‘Zalig nieuwjaar’ en ‘Zalig kerstmis.(Tenminste als het ook kerst of nieuwjaar wàs!) Protestanten niet. Die zeiden ‘Gelukkig kerstfeest’ en ‘Vrolijk pasen’. Vooral dat ‘vrolijk’ deed mij wat carnavalesk aan. 

Het woord ‘zalig’ is oud. Het komt al meer dan duizend jaar in onze taal voor. Het betekent eigenlijk dat iemand met God in het reine is. Hij of zij heeft niets op zijn kerfstok dat niet berouwd en vergeven is. Hij is klaar om de eeuwigheid binnen te stappen. Hij voldoet aan de wens die wordt uitgesproken in het tweede coupletje van het lied ‘lang zal ze leven.’ U kent dat nog wel. ‘D’hemel zal ze erven..., in de gloria...’ Dat is dus zalig. Dat is dus zalig. 

 

ZALIG OF HEILIG

Zo komt het woord ‘zalig’ ook voor als een fase in de heiligverklaring. De zaligverklaring gaat daaraan vooraf. Dus als u de ambitie hebt om heilig te worden: zorg er eerst voor, dat een groep gelovigen u na uw dood op handen blijf dragen. Leden van een kloosterorde en ook pausen hadden een grote voorsprong. De plaatselijke bisschop stelt een onderzoek in, en legt dat aan Rome voor; de persoon is dan ‘eerbiedwaardig’. Er mag op zijn of haar voorspraak gebeden worden. Vervolgens moeten er nog 3 wonderdadige genezingen worden erkend door een meerderheid van een commissie van 5 artsen. Dan volgt een zaligverklaring. De kerk spreekt uit te geloven dat de persoon in Gods licht bestaat. Hij of zij mag plaatselijk vereerd worden. Gebeurt er daarna nòg een on- gewone genezing, dan kan een heiligverklaring volgen. De zalige mag in de hele kerk worden vereerd en staat definitief op de lijst van heiligen. 

HEILIG VERKLAARDEN

U hebt het meegemaakt bij pater Karel Houben uit Munstergeleen, een molenaarszoon uit 1821. Hij was bemind vanwege de vele zieken die hij als pastor in Ierland had genezen. In 1935 begon het kerkelijk proces en dat leidde in 1988 tot de zaligverklaring en in 2007 tot de heiligverklaring met 5 januari als feestdag. De Friese Carmeliet Titus Brandsma werd in 1985 zalig, en de heiligverklaring schijnt dichtbij te zijn. Titus was theoloog en mysticus en vooral stimulator van de katholieke journalistiek. Zijn stellingname tegen de bezetters en de jodenvervolging bracht hem naar Dachau waar hij van het leven werd beroofd. U herinnert zich waarschijnlijk ook de Carmelites Edith Stein die in het klooster uit Echt vanwege haar Joodse afkomst werd weggevoerd en in Auschwitz-Birkenau vermoord. En om dicht bij huis te blijven, aan de heiligverklaring van Ailbertus wordt al lang gewerkt. Hij kwam in 1104 uit Doornik naar Herzogenrath en stichtte de abdij Rolduc. Enkele jaren geleden is er een commissie ingesteld om zijn leven te onderzoeken, maar zalig is hij dus nog niet. En dan is er nog bisschop Ferdinand Hamer van de missionarissen van Scheut die bij de boksersopstand in het jaar 1900 op gruwelijke wijze werd vermoord. Al spoedig werden pogingen gestart tot zaligverklaring, maar door allerlei omstandigheden vlotte het niet en de verhoudingen tussen de kerk en China waren op een bepaald moment zo precair dat men de autoriteiten niet wilde provoceren.

NIET HEILIG VERKLAARDEN

Ik concludeer dat de officiële heiligen het topje van de ijsberg zijn. Heilig verklaard word je als je erg bekend bent, als je een behoorlijke aanwas hebt, als er geld is voor langdurige processen, en als een aantal toevalligheden en politieke toestanden meezit. Maar de gewone moeder, die alles voor haar kind heeft gedaan, die zichzelf heel veel ontzegd heeft..., de vrouw die haar invalide moeder tientallen jaren heeft gevoerd en verschoond..., de vader die dag in dag uit diep onder de grond zijn longen vol stof ademde om voor zijn gezin een goede boterham te verdienen..., de verpleegster die met geduld en aandacht een bemoedigend woord voor elke patiënt heeft, ook voor de lastige..., de jonge man en jonge vrouw die vol idealisme naar de derde wereld gaan om te helpen bij een vredesactie of en landbouwproject..., de kleuter die apathisch is van de honger maar zijn broodje met een hondje deelt..., de tiener die zijn arm heenslaat om een getreiterde klasgenoot...: er gebeurt zoveel in de wereld dat het predikaat ‘zalig’ verdient of ‘heilig’... omdat het ingegeven is door onbaatzuchtigheid, en zo God aan het licht brengt. Ik vraag me af: hoeveel heiligen kent u eigenlijk zelf....?

OP EEN STERRETJE

Lynn was pas vijf jaar, maar ze kon heel diep nadenken. ‘Mamma, als je doodgaat, mag je dan zelf een sterretje uitzoeken?’ De oma van Lynn was verleden maand gestorven en nu had mamma al twee avonden met Lyn staan zwaaien naar een sterretje. Lynn deed braaf mee omdat ze mamma geen verdriet wilde doen, maar het sterretje stond zo ver weg dat je d’r eigenlijk niks aan had. Oma zou ook wel niks kunnen zien; dat had ze trouwens nooit gekund! En toen was Andor, de Ierse Setter, doodgegaan. Mamma had weer een sterretje aangewezen. Aan de andere kant van de hemel. Hoe wist mamma dat eigenlijk? Alle sterretjes leken op elkaar. ‘As ik later doodga, mag ik dan kiezen tussen Andor en oma?’ ‘Nou’, zei mamma, ‘als je mòcht kiezen naar wie ging je dan?’ ‘Als ik mag kiezen, dan ging ik helemaal niet naar een sterretje. Veel te ver weg.’ Ineens kreeg Lynn een idee. ‘Als ik dood ben, dan zet mij maar op de maan, of wacht, doe maar een vallend sterretje!’ Dat had Lynn dus goed bekeken. Alleen als vallende ster val je op aan de hemel.