Een verhaal kun je op verschillende manieren beluisteren. Je kunt je afvragen of het spannend is, of humoristisch; of het goed verteld is; of het past bij de dag van het jaar en het uur van de dag, en voor welk publiek het bestemd is. Je kunt het ook beoordelen op leerzaamheid en wijsheid. Tenslotte kun je je ook afvragen, of het echt gebeurd is!

Kinderen vormen zich al jong een beeld van de wereld, en in een gelovig milieu ook van God. Ik las daar ooit over, dat de beeldvorming van God in een echte crisis komt, als kinderen negen jaar zijn. ‘Zou dat zo exact kloppen?’, vroeg ik me af. Ik besloot om het op de basisschool in groep vijf uit te proberen. Ik begon voorzichtig. ‘Er zijn mensen die in God geloven. Hebben jullie dat wel eens gehoord?’ Ja dat hadden ze wel eens gehoord!. ‘Geloof jíj in God?’ De meeste kinderen knikten, sommigen aarzelden. ‘Kun je je voorstellen’, vroeg ik behoedzaam, ‘dat een kindje denkt: God bestaat helemaal niet?’ Hierop rees een woud van ongeduldig zwaaiende kinderarmen omhoog. Natuurlijk konden zij zich dat voorstellen! Binnen enkele minuten stond het bord vol met overwegingen van 9-jarigen om te twijfelen aan God. Sinterklaas bestaat niet. Zwarte Piet ook niet. De kerstman niet. Kabouters niet. Elfen ook niet. De paashaas niet. Klaas Vaak niet. Geen mannetje op de maan. Geen ooievaar. Ik schrok ervan. Sneeuwwitje ook niet... Kinderen van negen jaar zijn getrainde atheïsten. Zij zijn druk bezig om de werkelijkheid opnieuw te ontdekken en willen over alles weten of het echt gebeurd is. Het onderscheid tussen fantasie en realiteit is zo belangrijk dat sommigen hun hele leven daarmee bezig blijven. 

Of iets echt gebeurd is, is voor Justitie een cruciale vraag. Voor de historicus ook. Maar voor zangers, dichters, schilders en gelovigen niet. De betekenis en de waarheid van het geloofsverhaal zijn niet gelegen in de vraag of het echt is gebeurd.
 

Een paar eeuwen geleden is een dergelijke discussie ontbrand rond bijbelverhalen. Hebben Adam en Eva bestaan? Heeft Noach echt geleefd? Er ontstond twijfel. Men berekende dat er voor een zondvloed niet genoeg water was op aarde. Men vond een sprekende slang in het paradijs ongeloofwaardig. De gelovigen hadden moeten antwoorden: ‘Natuurlijk bestaat Noach. Ik ben Noach! Ik ben de mens die geroepen is om voor de dieren te zorgen.’ ‘Ik ben Eva, ik ben Adam, ik laat me soms verleiden om grenzen te overschrijden.’ ‘Ik ben geroepen om de zevende dag te heiligen.’ Maar nee, de gelovigen voelden zich aangevallen en begonnen de historiciteit van de verhalen te onderbouwen. Men wrong zich in onmogelijke bochten: dat de dieren tijdelijk vegetariër waren... dat een scheppingsdag eigenlijk een heel tijdperk betekende... Men maakte van het geloof koste wat kost een historisch verhaal, en de boodschap ging verloren. De veelgehoorde klacht ‘ze hebben ons iets wijsgemaakt’, moet luiden: ‘wij hadden het verkeerd begrepen!’ of: ‘ik heb me wat laten wijsmaken!’ Want ze liggen nog op de loer de leugens en beloftes van advertenties en politici, de verhalen op facebook en zelfs de krant; en we geloven ze nog steeds... 
 

Datzelfde gevaar lopen we bij het prachtige verhaal van Johannes over de bruiloft van Kana. Kana ligt een dik uur lopen van Nazareth. Dat daar familie van Maria woonde is goed mogelijk. Dat er een bruiloft heeft plaatsgevonden is wel zeker. Maar dat is het allemaal niet, wat Johannes wil verkondigen. ‘Op de derde dag’, zo begint hij. Het bruiloftsverhaal speelt zich dus af na de verrijzenis..., dat is immers ‘de derde dag’. Het gaat over Gods koninkrijk! Bij Marcus, Lukas en Mattheus vind je de bruiloft niet. Zij beschrijven een biografie; Johannes doet aan theologie. Hij geeft zijn visie op Jezus, en wel in verhaalvorm. Hij wil Christus typeren als de als de openbaring van God. Hij doet dat in een metafoor. Gods werkelijkheid lijkt op een bruiloft. De vreugde van het feest, de overvloedige wijn om te dansen en te dineren, komt van Jezus. De vreugde van de liefde is in de plaats gekomen van de eisen van de wet, van rituele wassingen en kruiken water.  De waarheid van het verhaal is niet dat het een stukje geschiedenis is, maar dat het een model van ons leven laat zien. Als de waarde van het verhaal zou zijn, dat er in Kana ooit een vrolijk feestje was, dan is het een waardeloos verhaal. Een anekdote, een stunt. Verleden tijd! Dan stond het los van mijn leven nú. Maar als Johannes bedoelt dat de liefde wonderen doet; dat liefde de alledaagse sleur tot een feest kan maken, en van een wreed strijdtoneel het koninkrijk van God..., dat aandacht voor elkaar van water wijn maakt, van de maandag een zondag en van een wandeling in de regen een dans in het paradijs..., dan is dit een prachtig verhaal vol wijsheid, een verhaal over mijn leven!

BRUIDSMEISJE

Lieve kinderen, Lisa zat in het kringgesprekje. Dat was gezellig. De juf vroeg: ‘Wie heeft er wat meegemaakt?’ Lisa stak haar vinger in de lucht. Ze was bruidsmeisje geweest bij tante Mirte. Ze had een witte jurk aan gehad en haar nagels waren rood gelakt, zelfs die van haar teentjes. Ze had een mandje gekregen met rozenblaadjes en die moest ze voor de bruid op de rode loper strooien. Stijn mengde zich in het gesprek. ‘Waar heb dat goed voor?!’ Lisa wierp een boze blik op Stijn. Jongens begrepen zoiets niet. ‘Rozenblaadjes zijn mooi!’, riep Lisa. ‘Vin-ik niet’, zei Stijn. ‘Als ik ga trouwen...’ Alle kinderen schoten in een lach. ‘Als ik ga trouwen dan strooi ik vuurwerk en rook, dat iedereen moet wegrennen.’ Lisa was sprakeloos maar ze liet zich het verhaal niet afnemen en zeker niet haar mooie zaterdag. Ze keek Stijn minachtend aan en zei: ‘Dan trouw ik alvast zeker niet met jou!’