De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2021 - Drie Koningen © Harrie Brouwers, Voerendaal
WIE ZIJN DIE MAGIERS TOCH?
GOOCHELDOOS
Magiërs uit het Oosten komen het kindje bezoeken. Interessant: tovenaars op bezoek. Als kind was ik gek op goochelaars. Natuurlijk had ik ook een goocheldoos. Een van de eerste trucjes was het laten verdwijnen van een ei. Daarvoor moest je eerst een rauw ei leeg zuigen. In de schaal werden voorzichtig twee gaatjes gemaakt. Het was een slijmerig gedoe, en de goocheltruc is nooit gelukt. Later begreep ik dat ik het ei beter dan ‘leeg te zuigen’, leeg hadden kunnen blazen! Goochelen is moeilijker dan je denkt. De magiërs waren dus wel de interessantste figuren rond de krib.
Voor de jood Matteüs was dat zeker niet het geval! Magie was in de thora verboden. Net als sterrenwichelarij. Voor hem en zijn lezers waren de magiërs ongewenste bezoekers.
WETGELEERDEN UIT BABYLONIE?
Of toch niet? Het verhaal van de wijzen bevat nog heel veel raadsels. We vinden het alleen bij de evangelist Matteüs, de apostel van de Joden. Mogelijk schreef hij oorspronkelijk in het Hebreeuws. In dat geval kan ‘magiër’ ook met ‘wijze’ worden vertaald. Dan zouden voor hem deze wijzen ook geloofsgenoten kunnen zijn uit de synagoge van Babel? In Babylonië bestond een grote joodse kolonie. Deze was sinds de ballingschap trouw gebleven aan de thora. Zij hadden ook de heilige Schrift, die tot dan toe mondeling was doorgegeven voor het eerst op schrift gesteld. Zijn de wijzen voor Mattheus misschien hun afgezanten? De ‘grote broers’ van Jeruzalem? Of toch niet? Je mag van schriftgeleerden toch verwachten dat ze weten dat ze de koning in de stad van David, Bethlehem, moesten zoeken?
Daarom heeft men verder gezocht, want Mattheus zal toch bepaalde mensen op het oog hebben gehad!
PERZISCH VOLGELINGEN ZARATHUSTRA?
Er waren in Babylon geleerden die tot een speciale priesterkaste behoorden. Ze werden ‘magiërs’ genoemd, magisters, leermeesters. Toen na de ballingschap de Perzen de heerschappij hadden overgenomen, hadden volgelingen van de Perzische profeet Zarathustra scholen gevormd. Deze zogenaamde ‘zoro-astriërs zagen uit naar een Messias die gerechtigheid op aarde zou brengen. Deze stroming heeft veel invloed gehad, bijvoorbeeld op de gnostici en zelfs vele eeuwen later op de Katharen in Frankrijk.
Al spoedig ging men de magiërs als koningen zien. Eerst vier - van de vier windstreken - later drie - van de drie bekende continenten. Drie omdat Mattheus drie geschenken opnoemt.
In de 13de eeuw komt Marco Polo, de Venetiaanse wereldreiziger met een verhaal. Hij zou het graf van de drie koningen hebben gezien in de Perzische stad Saba. Er werd verteld dat de magiërs het kind niet kwamen eren testen! Nam Jezus het goud aan, dan was hij een wereldse koning, nam hij de wierook dan was hij een God en bij de mirre een Genezer. Hij kreeg ze alle drie!
Bedoelde Mattheus dus Babylonische wetgeleerden of had hij het over Perzische idealisten? Misschien zullen we ooit meer weten. In de Arabische woestijnen liggen nog bergen kleitabletten die op ontcijfering wachten. Vooralsnog moeten wij het doen met het verhaal zoals het op ons afkomt.
ISRAELS VIJANDEN
Juist omdat Matteüs voor jood-christelijke publiek schreef, kan hij Jezus heel bewust hebben geplaatst tussen Babel en Egypte. Dat waren immers de iconische vijanden van Israël. Uit Egypte was het volk ooit gevlucht, en nu vindt Jezus uitgerekend daar zijn toevlucht. En de Babylonische geleerden knielen bij de kribbe, terwijl Herodes een moordaanslag beraamt.
Beide verhalen vinden we alleen bij Mattheus.
Bij ons tegenover woonde de familie Thomasse. Heel af en toe kwam hun zoon op bezoek, die missionaris was in Afrika. Dan gaf hij op woensdagmiddag een goochelvoorstelling voor alle kinderen in de straat.
Ik weet niet of goochelen ooit een onderdeel was geweest van zijn bekeringsactiviteiten, maar wij stonden minstens een half uur te vroeg bij mevrouw Thomasse op de stoep. Mevrouw kwam naar buiten en vroeg ons nog even te wachten. ‘De pater is nog aan het bidden’, legde ze uit. Ik was er vast van overtuigd dat hij bad om een geslaagde goochelvoorstelling. Het zal de eerste keer geweest zijn, dat het me wel wat leek om pater te worden. Want magiërs blijven boeien. De thora had ze verboden, maar ze blijven het de vertegenwoordigers van een werkelijkheid die veranderen moet en veranderen kan. Jozef en Maria worden vluchtelingen. Ze zoeken toevlucht bij aartsvijand Egypte en worden door Babelse zondaars gered uit de klauwen van Herodes! Dat geeft te denken...
VAN VER
Lieve kinderen. Na de vakantie stonden alle tafeltjes in de klas op een ander plek. Tim moest lang zoeken voordat hij zijn stoel had gevonden. De juffrouw klapte in de handen. ‘Er is een nieuw kind in onze groep. Stel je maar eens voor.’ Een meisje met sproeten onder de ogen en donker haar stond een beetje verlegen op. ‘Ik ben Eva.’ ‘Eva’, herhaalde de juf luid. ‘En waar kom je vandaan? Vertel eens iets over jezelf.’ ‘Ik kom uit Aruba’ , zei Eva. Sommige kinderen giechelden. Ze hadden nog nooit van Aruba gehoord. ‘Dan vertel eens iets over Aruba.’ Eva begon te vertellen, over de rotskusten, de cactussen en de hotels en ze sprak nog een zinnetje Papiamento, een taal gemaakt uit Portugees, Nederlands, Engels en Spaans. Tim zat met zijn kin tussen de vuisten mopperend te luisteren. Niemand wilde weten hoe het in de Tenelenweg was, en daar kon hij ook wel een en ander over vertellen! Maar ja, zo is het nu eenmaal: wie van ver komt, trekt de meeste aandacht. Dat hadden Caspar, Melchior en Balthazar ook ondervonden.