De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2021 - 2de zondag 40 dagentijd © Harrie Brouwers, Voerendaal
KINDEROFFER
HANS EN GRIETJE
VAN AZTEKEN TOT OEGANDA
Mensenoffers kwamen veel voor. In oude tijden stierven veel pasgeborenen voor hun eerste levensjaar. Dat werd ongetwijfeld aangevoeld als een straf van God. Misschien voedde het ook de gedachte dat God kinderoffers wilde. Bij de Azteken waren het niet alleen kinderen maar ook krijgsgevangenen die wreed geofferd werden. Ook de Maya’s en de Inca’s offerden kinderen. In Peru werd enkele jaren geleden nog een massagraf gevonden met meer dan 100 kinderen. In het oude Egypte kwam het voor. Grieken en Romeinen berichten over zulke praktijken bij hun voorouders. In het vroege Hindoeïsme en ook in China bestond het. In Europa, bij de Kelten en de Germanen, werden kinderen aan de goden geofferd. Nu nog zijn er berichten over kinderen die geofferd worden bij magische rituelen in landen als Oeganda. Het gaat dan om genezingsrituelen voor rijke burgers.
ONBARMHARIGE VADER
SPIEGEL
Deze kritiek op het verhaal begrijp ik, maar ik heb daar altijd het volgende bij bedacht. Aan ons wordt niet gevraagd of we het een mooi verhaal vinden. Wat de vader van Hans en Grietje deed met zijn kinderen staat los van onze goedkeuring. Het is niet aan ons om God voor te schrijven wat Hij moet doen. De verhalen worden niet aan ons voorgelegd om ze te beoordelen, maar zij zijn - als alle bijbelverhalen - een spiegel die ons wordt voorgehouden. Weten we zeker dat ook wij geen kinderen opofferen? Zijn wij bereid om voor onze welvaart uitbuiting van kinderen voor lief te nemen? Pasgeborenen lijden meetbaar onder de fijnstof in de lucht. Goedkoop textiel gaat al te vaak toen koste van kinderen in arme landen. En wij laten het toe dat kinderen al jaren wegkwijnen in vluchtelingen-kampen. God zegt: ‘Stop! Het doel heiligt de middelen niet!’ Abraham mag dit verbond niet voltrekken. Geen enkel hoger doel rechtvaardigt dit. Economie en vooruitgang zijn geen alibi om kinderen het gelag te laten betalen.
KINDEROFFER
HANS EN GRIETJE
Ouders die zelfs maar even in overweging nemen om hun kind te doden, zullen bij ons op geen enkel begrip kunnen rekenen. Ook niet als ze dit doen omdat God het vraagt. Wij zullen onmiddellijk denken: dit kan God niet vragen. Het moet een spookbeeld van God zijn, een primitieve waan, geboren uit angst en verborgen driften, een wanhopige poging om een onbegrepen noodlot te ontvluchten. Of maken we het ons te gemakkelijk en zijn we bezig God te snijden naar de maat van wat ons aangenaam is?
De strekking van dit verhaal over Abraham en zijn zoon is duidelijk. God wil onder geen beding dat er een kind wordt geofferd. Hij houdt de slachting bijna eigenhandig tegen.
Ik realiseer me, dat kinderoffers wel degelijk voorkwamen bij de volkeren rondom Israël, en ook in hun eigen duistere verleden. Het offeren van de eerste vruchten van het veld en van de eerstgeboren lammeren praktiseerden ze in elk geval nog.
Ik realiseer me ook dat het verlangen naar een groot kindertal sterk was. De naam Abraham betekent ‘Vader God is barmhartig’, maar de thora verklaart de naam met ‘vader van vele volkeren.’ Het huwelijk tussen Sara en Abraham blijft echter kinderloos. Aan Abraham is een nageslacht in het vooruitzicht gesteld, zo talrijk als de sterren aan de hemel.
VAN AZTEKEN TOT OEGANDA
Mensenoffers kwamen veel voor. In oude tijden stierven veel pasgeborenen voor hun eerste levensjaar. Dat werd ongetwijfeld aangevoeld als een straf van God. Misschien voedde het ook de gedachte dat God kinderoffers wilde. Bij de Azteken waren het niet alleen kinderen maar ook krijgsgevangenen die wreed geofferd werden. Ook de Maya’s en de Inca’s offerden kinderen. In Peru werd enkele jaren geleden nog een massagraf gevonden met meer dan 100 kinderen. In het oude Egypte kwam het voor. Grieken en Romeinen berichten over zulke praktijken bij hun voorouders. In het vroege Hindoeïsme en ook in China bestond het. In Europa, bij de Kelten en de Germanen, werden kinderen aan de goden geofferd. Nu nog zijn er berichten over kinderen die geofferd worden bij magische rituelen in landen als Oeganda. Het gaat dan om genezingsrituelen voor rijke burgers.
ONBARMHARIGE VADER
Het verhaal van Abraham is dus stevig geworteld in de wereld van Israël. Het formuleert een duidelijk ‘Nee!’ De God van Israël wil geen kinderoffers.
Toch blijft er iets pijn doen. Het offer van Isaak wordt eenduidig afgewezen, maar de bereidheid van Abraham werd wel beloond. Zijn blinde volgzaamheid jegens God werd eeuwenlang in het jodendom, christendom en in de Islam tot voorbeeld gesteld aan alle gelovigen. Ik denk dat wij het daar niet mee eens zijn. Diep in ons hart blijft het gevoel dat Abraham gestraft had moeten worden omdat hij de opdracht serieus had genomen. Was zijn verlangen naar veel kinderen zo groot dat hij er deze ene voor kon loslaten?
Velen hebben dan ook grote moeite hadden met het offeren van Izaak. Abrahams kadaverdiscipline spreekt ons niet aan. Hij zou toch ook naar de God in zijn geweten hebben moeten luisteren en de God die bestaat in zijn eigen vaderschap.
SPIEGEL
Deze kritiek op het verhaal begrijp ik, maar ik heb daar altijd het volgende bij bedacht. Aan ons wordt niet gevraagd of we het een mooi verhaal vinden. Wat de vader van Hans en Grietje deed met zijn kinderen staat los van onze goedkeuring. Het is niet aan ons om God voor te schrijven wat Hij moet doen. De verhalen worden niet aan ons voorgelegd om ze te beoordelen, maar zij zijn - als alle bijbelverhalen - een spiegel die ons wordt voorgehouden. Weten we zeker dat ook wij geen kinderen opofferen? Zijn wij bereid om voor onze welvaart uitbuiting van kinderen voor lief te nemen? Pasgeborenen lijden meetbaar onder de fijnstof in de lucht. Goedkoop textiel gaat al te vaak toen koste van kinderen in arme landen. En wij laten het toe dat kinderen al jaren wegkwijnen in vluchtelingen-kampen. God zegt: ‘Stop! Het doel heiligt de middelen niet!’ Abraham mag dit verbond niet voltrekken. Geen enkel hoger doel rechtvaardigt dit. Economie en vooruitgang zijn geen alibi om kinderen het gelag te laten betalen.
Ik denk dat we het verhaal zo moeten lezen en steeds opnieuw moeten blijven lezen!
DROOM
DROOM
Lieve kinderen. Annelies mocht morgen mee naar het ziekenhuis. Ze vond het heel spannend. Het was een beetje fijn en een beetje akelig tegelijk. Oma was vorige week opgenomen en Annelies was er nog niet geweest. Natuurlijk had ze eerst een mooie tekening gemaakt. Op de tekening zag je een heel hoog bed. Oma lag in het bed onder de dekens. Uit het plafond kwamen slangetjes. Dat had ze eens gezien toen opa ziek was. Verder stonden er heel veel rode hartjes en kusje om het bed heen. De tekening was opgerold en daar was een mooie strik omheen gebonden. Zo was het een echt cadeautje. Het lag klaar in de hal.
Die nacht droomde Annelies dat ze met kloppend hart bij de kamer stond van oma. In de hal was ze mamma kwijt geraakt, maar op een of anderen manier had ze de kamer toch gevonden. Daar stond ze nu met angst en beven... èn de tekening. Voorzichtig duwde ze deur op een kier.... Wat zag ze daar? Oma stond in haar nachtpon te springen op het bed. Annelies rende blij naar haar toe, sprong op het andere bed en ze begonnen een kussengevecht tot ‘n boze zuster binnen kwam.
Je snapt wel dat Annelies de volgende dag niet wist hoe gauw ze het verhaal aan oma kon vertellen. Want die droom had alle angst weggenomen. Oma lachte smakelijk en beloofde: ‘dat kussengevecht houd ik tegoed voor thuis!’