De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2022 - 2de zondag door het jaar © Harrie Brouwers, Voerendaal
LIEFDE DOET WONDEREN
DE VERTELLER JOHANNES
Het feestelijk evangelie over de bruiloft in Kana is afkomstig van de verhalen-verteller en theoloog Johannes. Zijn evangelie is heel anders dan de andere drie. Het is ook generaties later geschreven.
LIEFDE DOET WONDEREN
DE VERTELLER JOHANNES
Het feestelijk evangelie over de bruiloft in Kana is afkomstig van de verhalen-verteller en theoloog Johannes. Zijn evangelie is heel anders dan de andere drie. Het is ook generaties later geschreven.
Johannes wil het wezen van Jezus’ optreden kenmerken en niet de historische gang van zaken weergeven. Dat hadden Markus, Matteus en Lukas immers al heel goed gedaan. Marcus was de eerste geweest. Lukas gebruikt zijn tekst en voegt er het zijne aan toe. Hij maakt er een groot reisverhaal van. Jezus vertrekt uit Galilea om in Jeruzalem te sterven aan het kruis. Matteüs ordent deze verhalen, met enkele toevoegingen, op een heel andere manier. Zijn publiek bestaat uit mensen van Joodse komaf en daarom hangt hij Jezus’ optreden op aan vijf redevoering; de Thora bestond immers ook uit vijf boekrollen.
Johannes laat deze drie geschiedenissen voor wat ze zijn. Het gaat hem meer om het geheim achter Christus. Wat is zijn relatie tot God en zijn Verbond? Hij benadert Jezus vanuit zeven wondertekenen.
De wijn in Kana is het eerste. Andere tekenen worden beschreven aan het graf van Lazarus, tijdens een picknick van 5000 mensen, bij een zieke zoon van een Romein, in een storm op het meer, bij een lamme bij het badhuis aan de Schaapspoort en een blindgeborene aan de vijver van Siloam. Elk verhaal onthult iets over het wezen van Jezus’ profetisch optreden.
GEEN HISTORIE
Jezus’ zending, dat wil dus ook dit eerste teken, beschrijven. De bruiloft in Kana. Je voelt aan de tekst dat het geen smeuïg verslag is, geen spektakel dat nog levendig in de herinnering hangt. De toehoorder wordt uitgedaagd te zoeken naar wat er met dit teken is bedoeld, waar het naar verwijst. De vertelling wordt meer door theologische vragen gestuurd, dan vanuit een levendige herinnering.
Neem bijvoorbeeld de dialoog tussen Jezus en zijn moeder. Die is heel erg afstandelijk en onnatuurlijk. Jezus noemt haar ‘Vrouwe’. Hij wijst haar af: ‘Ik ben nog niet zover’, zegt-ie. En Maria doet of ze dat niet heeft gehoord. Ze behandelt hem bijna zoals je met een puber omgaat. Ze spreekt haar zoon niet tegen maar wendt zich over zijn hoofd heen tot de dienaren met de opmerking: ‘doe maar wat hij jullie dadelijk zegt.’ Ze lijkt de regie overgenomen te hebben. Er valt voor Jezus nauwelijks nog eer aan te behalen.
Het is ook opvallend dat het hele verhaal zomaar uit het niets opdoemt. Wie trouwen er eigenlijk? Is het familie van Jezus en Maria? Zijn ze samen er naar toe gegaan? Welke relatie hebben de leerlingen met het bruidspaar? Of zijn ze erbij gesleept, omdat ze van iets heel anders getuigen zijn geweest? Hij lijkt er op, dat Maria een familiebezoek aflegt. Wat zou ze zich anders met de wijnvoorraad bemoeien? De vraag echter wie de bruid is wordt niet beantwoord, zelfs niet gesteld!
Kana is een dorpje, een dik uur lopen ten Noorden van Nazareth. Het speelt in de bijbelse boeken geen rol van betekenis. Johannes zal de plaats niet gekozen hebben vanwege een of andere symboliek. Het zou dus zomaar kunnen dat iemand uit de familiekring er inderdaad woonde. Het verhaal bewaart wellicht een herinnering aan een bruiloft, maar daar is het Johannes, tientallen jaren later, niet om te doen. Het gaat hem niet om het bruidspaar maar om de bruiloft zelf.
MAAR THEOLOGIE
Het huwelijk is voor Joodse gelovigen bij uitstek het symbool van de relatie tussen God en zijn volk. En zo kijkt Johannes tegen Jezus aan. Hij geeft ‘God-met-ons’ handen en voeten. Het koninkrijk van God laat hij oplichten in de geschiedenis. En dat is een feest, een feest met een overvloed aan wijn. Niet de wetten zijn van belang, niet het water van de rituele wassingen, niet de verplichtingen om voor en na de maaltijd, het toilet en het gebed de handen te wassen. Daarvoor waren de zes kruiken water bestemd. Niet het water maar de wijn, niet de wet maar de liefde telt. Jezus vervangt de wet door de liefde. Dat is het geheim van Jezus dat Johannes aan de leerlingen – aan ons! – wil laten zien. Daarbij geeft hij aan Maria een ereplaats. Zij gelooft in Jezus nog eerder dan Jezus zelf!
Soms dan kiest een bruidspaar voor dit feestelijke verhaal als tekst voor hun huwelijksmis.
Een bruidegom zei me een keer: ‘Het mooiste zinnetje vind ik “u hebt de beste wijn tot het laatst bewaart...” Onze bruiloft wordt een topdag, maar het mooist moet nog komen!’ En bijna fluisterend vertrouwde hij me toe: ‘als ik vader word!’
Ik vat het verhaal voor het bruidspaar zo samen: Liefde is een magische kracht. Ze kan scheppen; ze is iets heiligs, iets goddelijks. Ze is in staat om van een maandag een zondag te maken, van spruitjes met gehakt een feestmaaltijd, van wachten op de trein een moment van verlangen..., namelijk als die ene ander er is voor wie je het doet, aan wie je het kunt vertellen straks, of met wie het beleven mag. Liefde kan van een saaie autorit een avontuur maken en van een harde dag werken een rijkdom waar je dankbaar en trots op terugkijkt... en van 600 liter water een overvloed aan de kostbaarste wijn.
Wat we van Jezus kunnen leren is dit. Liefde maakt van een kille, toevallige en noodlottige wereld een koninkrijk van God.
WIJN
WIJN
Lieve kinderen. Tijdens een rondleiding in de kerk vroeg een kindje ineens: ‘Kun jij van water wijn maken?’ ‘Dat zou ik wel willen’, antwoordde ik. ‘Maar volgens mij is dat nogal moeilijk. Zelfs een druivenplant heeft behalve water ook grond nodig, en lucht en zon. Waarom vraag je dat?’, vroeg ik. ‘Nou, mijn pappa zegt dat Jezus dat heeft gedaan!’ ‘Zo?’, hield ik me van de domme. ‘Waarom zou hij dat gedaan hebben? Wijn is toch niet lekker.’ Maar dat had dit slimme kind ook al bedacht en ze zei: ‘Dat moest-ie van zijn moeder!’ Oké, dacht ik bij mezelf. Laat ook maar. Soms moet je een verhaal niet uitleggen, maar gewoon zijn werk laten doen. ‘Mijn pappa zegt’, besloot de vragensteller, ‘van wijn blijf je klein!’