De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2022 - 1ste zondag van de advent © Harrie Brouwers, Voerendaal
DURF TE DROMEN
RUZIE EN OORLOG
ONMENSELIJK?
ANGST
DURF TE DROMEN
RUZIE EN OORLOG
Een oude moeder wilde eens met me spreken. Ik was toen kapelaan in Heerlen. De vrouw had haar zoon al meer dan tien jaar niet meer gezien. Hij zou inmiddels al twee keer vader zijn geworden, maar haar kleinkinderen kende ze dus niet. Nu was ze ziek en verlangde eens temeer naar een hereniging. Ze beweerde geen flauw idee te hebben van de reden waarom zoonlief alle banden had doorgesneden. Ik stelde haar voor om een eerlijke brief te schrijven. Zonder verwijten en zonder insinuaties. Gewoon iets als: ‘Lieve Joep, zouden we nog eens een kopje thee kunnen drinken samen. Ik mis je zo.’ De vrouw rechtte daarop haar rug en zei bits: ‘Meneer kapelaan, ik heb ook mijn trots...!’ Ik begreep dat ik de situatie hopeloos had onderschat. Als het zo eenvoudig was geweest, dan waren ze er zelf al lang eerder uitgekomen. Conflicten kunnen zeer diepe wortels hebben!
De profeet Jesaja leefde zo’n zeven eeuwen voor Christus aan het hof van de koningen van Jeruzalem.
Aan zijn boekrol is men in de loop der eeuwen blijven verder schrijven. De eerste tientallen hoofdstukken zijn van hem zelf of van zijn leerlingen. Zo ook het visioen dat we vandaag lazen, dat indringende beeld van alle volkeren die hun zwaarden omsmeden tot ploegscharen.
Jesaja wist waar hij het over had. Na de dood van de koningen Salomon was het volk uiteengevallen in twee koninkrijkjes. Er volgde een periode van betrekkelijke rust, totdat de koningen van Assyrië op rooftocht uitgingen.
Zij onderwierpen steeds meer steden. Daarbij werd de bevolking uitgemoorden of gedeporteerd. Onder die dreiging gaven veel landen zich over en werden verplicht zware belastingen af te dragen. Assyrië bedreigde zelfs Egypte. Israël lag in de frontlinie.
Samaria werd ingelijfd als Assyrische provincie en Jeruzalem ging gebukt onder de betaling van enorme bedragen in goud en zilver.
DROOM
In die tijd pleit Jesaja ervoor dat Jeruzalem geen vriendjespolitiek moet bedrijven. Hij verzet zich tegen mensen die hun politiek richten op de kansen die ze zien, op de waan van de dag, of de angst voor de vijand, de zwakte van de tegenstander, het snelle profijt, of op de buit die ze kunnen verschalken. De koning van Juda moet alleen koersen op God.
Jesaja wil dus geen opportunistisch beleid. Zijn droom gaat ver boven alle schermutselingen uit. Hij ziet hoe zwaarden worden omgesmeed tot ploegscharen.
Zeker, een tijd van vernietiging is gekomen, maar er komt ook een tijd van overleven.
Daarom noemt de profeet zijn twee zonen Maher-Schalal Chaz-Baz en Senear-Jaschub, wat betekent: ‘haastig buit, snelle roof’ en ‘een rest keert terug’.
Je kunt over Jesaja niet nadenken zonder dat de oorlog in Oekraïne in je hoofd rondspookt.
Als daar de raketten en afweergeschut eens zou worden omgezet in voedsel, onderwijs, of bijstand aan gezinnen die in Europa in de kou zitten...! Je houdt je hart vast als de export van graan stagneert.
Het verlangen van Jesaja delen we van ganser harte. Maar ook de vraag die deze hoop bevat, namelijk: hoe moet dat dan? Hoe smeed je wapens om tot ploegijzers? Hoe verander je haat en angst in vertrouwen en rechtvaardigheid? Hoe doorbreek je een familievete? Hoe los je een verbeten conflict op tussen je collega’s? Hoe sticht je vrede tussen kinderen die niets met elkaar te maken willen hebben? Hoe bemiddel je tussen landen, of tussen de vrouwen van Iran en hun Ayatollah’s?
Op een gegeven moment hebben spanningen een punt bereikt waarop mensen niet meer terug kunnen. Trots en angst staan in de weg. Wraak vraagt om uitvoering. Beide partijen voelen zich het slachtoffer van de ander. Daardoor ontbreekt het hen aan fantasie om een uitweg te vinden. Daardoor verdwijnt het gevoel van verantwoordelijkheid. De creativiteit om de impasse te doorbreken is er niet meer. Verontwaardiging en boosheid overheersen. Toegeven dat je zelf misschien ook een verkeerde stap hebt gezet, kun je niet meer. Je wilt niet medeplichtig zijn aan de schade die er al is.
ONMENSELIJK?
Ik heb het gevoel dat Jesaja mij vandaag zegt: richt je nou eens niet op de vraag: welke macht heeft die ander, hoeveel raketten, hoeveel geld, hoeveel argumenten, hoeveel vriendjes. Bereken niet je kansen, van wat gebeurt als ik nou die of die eens bel. Richt je liever op wat er achter de horizon ligt; niet op de koningen maar op God; niet op wat de situatie vraagt maar op eeuwige waarden.
Doe nu wat rechtvaardig is. Voed de hongerigen, vergeef de zondaars, genees de zieken. Laat dat je koers zijn. Richt je hart niet op de overwinning maar op de vrede!
Als je zo de grote profeet leest, dan voel je ook hoe bijna onmenselijk zijn standpunt is, hoe onuitvoerbaar de richting die hij wijst. Geen wonder dat de legende beschrijft dat Jesaja door de puberkoning Manasse wreed werd vermoord, opgesloten in een boomstam en doorgezaagd. Ik kom het gevoel niet kwijt dat hij gelijk heeft. Alleen onbaatzuchtige liefde kan wapens omsmeden tot ploegijzers!
ANGST
Lieve kinderen. Oom Gert was teruggekomen uit Australië met spannende verhalen. ‘In Australië lopen de mensen ondersteboven’, vertelde Willem. ‘Dat geloof je zelf niet!’, zei ik. En dat was ook zo. Willem kon het zelf ook moeilijk geloven, maar Gert had het zo verteld. ‘De wereld is een grote voetbal en Australië ligt aan de onderkant.’ ‘Je kunt toch niet lopen op je hoofd!’, riep ik uit ‘Nee! Ze lopen op hun voeten, maar de grond is boven!’ ‘Dan vallen ze toch naar beneden!’ Oom Geert vertelde dat de aarde ons naar zich toe trekt. Je kunt niet vallen. En ‘s nacht zijn wij waar Australië is!’ Jullie begrijpen wel dat Willem en ik blij waren dat we ‘s nachts lekker in bed kunnen liggen!