De genoemde datums laten het moment van publicatie zien,
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
De datum waarop de preek gehouden is ligt gewoonlijk een week later
2023 - Sint Sebastianus, schuttersfeest
DE ERNST VAN HET SPEL
LIMBURGS
Ergens in een conference beschrijft Herman Finkers een bezoek aan Limburg.
DE ERNST VAN HET SPEL
LIMBURGS
Ergens in een conference beschrijft Herman Finkers een bezoek aan Limburg.
Hij vond het zo bijzonder dat je hier tijdens een dorpswandeling op zondagochtend, zomaar uit het niets, een groep musicerende mensen in een onherkenbaar uniform uit een zijstraat kon zien komen opdoemen. Het bleef onduidelijk waar ze precies vandaan kwamen of waarheen ze gingen, en al zeker waarom ze er liepen, maar ze gaven het leven zin en sier. Ik moest daarbij onmiddellijk denken aan onze schutterij. Die geeft het leven iets feestelijks en betekenis. Ze tilt ons bestaan uit boven de alledaagsheid; ze heiligt het leven met rituelen, getrommel en klank.
ONDERZOEK NAAR MOGELIJKHEDEN
ONDERZOEK NAAR MOGELIJKHEDEN
Je zou kunnen zeggen dat de schutterij een spel speelt. Maar dan niet ‘spel’ in de betekenis van ‘tijdverdrijf’ of van ‘onecht leven’, maar in de oorspronkelijke betekenis zoals we die nog kunnen vinden bij onze kinderen.
Spelen is voor hen het onderzoeken van alle mogelijkheden van het mens-zijn.
Het spel verkent wat er in het leven nog meer kan zijn dan er is.
In het spel kan Lieke ontsnappen aan stotterend lezen en zij wordt een prinses.
In het spel is Lex niet meer dyslectisch maar een astronaut. Voor de ontwikkeling van een persoon is het spel van levensbelang.
De schutterij geeft mensen de kans om te promoveren, om geëerd te worden en om mee te tellen. Je kunt koning worden en koningin zelfs keizer, zonder van adel te zijn. Je kunt tot generaal bevorderd worden zonder slachtoffers te hebben gemaakt. Mensen worden in hun waardigheid bevestigd zonder aanzien des persoons.
Zo legt zij de mogelijkheden van een mens open en geeft ze vorm en inhoud.
KINDERSPEL
Ik kan dit het best duidelijk maken met een ervaring die ik opdeed toen ik voor de eerste keer als jonge kapelaan een kleuterklas binnenliep. De kleuterschool in de Klompstraat was aandoenlijk. In het halletje hingen vertederende kapstokjes, bijna op plinthoogte.
De speelzaal was vol met ernstige kleuters die in alle hoeken verdiept waren in een of ander spel. Ik ging op mijn hurken zitten voor een meisje dat voor een strijkplankje met gestrekte arm driftig stond te strijken. Achter haar lag een jongetje met een bolhoedje op de grond te schommelen in een stoel. Ik keek de kleuter vriendelijk aan en vroeg: ‘Ben je aan het strijken?’ Ze keek boos terug en begon nog driftiger te strijken. ‘Ben jij de moeder?’, probeerde ik nog eens. Ze zei niets. Ik droop af. Achter me hoorde ik het jongetje met de bolhoed - van wie ik had gedacht dat hij de vader was - roepen: ‘En ik was de poes!’
Ik begreep mijn fout. De vragen ‘Zijn jullie aan het spelen?’ en ‘Ben jij de moeder?’, die maken het spel kapot. Ze trekken de kinderen uit hun rol. Ze brengen hen terug naar de grote-mensen-wereld.
Ik had gewoon moeten aanbellen, ‘trrrring...’, en vragen of ze melk nodig hadden. Want voor kinderen is het spel een minstens even belangrijke wijze van zijn als het leven zelf.
SPELEND DOOR DE TIJD
Het spel is in wezen een experiment met het bestaan. In die zin is ook liturgie een spel.
We spelen in een eucharistie het laatste avondmaal met de ernst van een kind, zodat we een maaltijd van Jezus vanuit de eeuwigheid in onze tijd brengen.
De Nederlandse taal heeft voor die transformatie een verbuiging. Ze gebruikt dan de verleden tijd om het heden als het ware vanuit de toekomst te beschrijven. Een meisje dat zich gereed maakt om prinsesje te zijn zegt: ‘Dan was ik prinses...!’
Dus niet: ‘Dan zal ik prinses zijn’, maar ‘dan wàs ik prinses’. Ze gebruikt de verleden tijd: ik was prinses en jij was stiefmoeder! Als de voorganger in de Eucharistie het heiligste moment gedenkt van het laatste avondmaal, dan gaat hij ook plotseling over op die verleden tijd: ‘Jezus zat aan tafel, nam het brood en sprak...’
Dat is het wezen van het spel van de schutters: laten zien dat een mens meer is dan hij is.
PAULUS EN MATTEUS
We lazen een stukje uit een brief van Paulus.
‘Wat voor de wereld dwaas en zwak is, heeft God uitverkoren, om het sterke te beschamen; wat voor de wereld van geringe afkomst is en onbeduidend, heeft God uitverkoren; wat niets is om teniet te doen wat iets is...’
Het geheim van God is een spel waarin de grootheid en de waardigheid, de heiligheid, van een mens, van elke mens, zonder aanzien des persoons, wordt geopenbaard.
In het evangelie deed Jezus hetzelfde.
Matteus heeft alle commentaren van Jezus op de wet in één grote redevoering samen-gebracht. Als Jezus dan zijn toespraak begint dan begroet hij zijn toehoorders. Hij ziet geen hoogwaardigheids-bekleders voor zich, maar de gewone mensen, van wie er velen gebukt gingen onder de zorgen van het leven. Jezus spreekt hen aan in hun hoogste mogelijkheid: Zalig, Gelukkig jullie die onrecht verduren, die vrede stichten, die honger hebben..., want je hebt de mogelijkheid heilig te zijn, om recht te krijgen en verzadigd te worden.
Om de betere mogelijkheden van het menszijn te laten zien, dat is een roeping die wij allemaal hebben. Dat kan op veel manieren. Maar het spel van de schutters is er zeker een heel belangrijke van!