VIERDE ZONDAG IN DE 40-DAGENTIJD VAN HET B-JAAR 2006
© Lygia Tijdeman, Voerendaal 2006

VASTENACTIE


LIEVE MENSEN!
Er is mij gevraagd om in het kader van ‘vast iets voor een ander’, wat over Suriname te vertellen. Ik zal dan beginnen bij de titel van dit thema, dat op twee manieren kan worden uitgelegd.
‘Vast’, zoals in ‘vast en zeker’ iets uit je voorraad aan een ander geven.
Of ‘vast’, zoals: ontzeg jezelf iets om het een ander te gunnen.

ALTIJD MEE-ETEN
Dat laatste is in Suriname heel gewoon, want - zoals Wim Sonneveld ooit zei in de schoonzonen-conference - ‘en altijd maar mee-eten!’
Dat gebeurt bij ons altijd. In de armste gezinnen word je uitgenodigd om mee te eten als je er op bezoek bent. Toen ik pas in Nederland was moest ik dan ook verschrikkelijk lachen om de kreet ‘Blijf lekker zitten wij gaan even aan tafel we zijn zo klaar!’
Ook was het vreemd, dat je niet zomaar bij elkaar kon binnen lopen zonder afspraak. Op onze bruiloft in Suriname stelde ik mijn man voor aan de gasten Dit is tante zus en oom zo. Opeens vroeg hij: ‘Hoeveel broers en zussen hadden jouw ouders dan wel?’ Dat waren er niet veel. Maar daar voelt iedereen zich zo nauw verbonden. Iedereen is ‘oom en tante.’

ARMOEDE
Nu het begrip armoede. Dat betekent daar niet op blote voeten lopen. Dat heb ik ook heel vaak gedaan. Op de plantages in de grote vakanties. Je waande jezelf daar in een heel andere wereld . Een maand lang zag je geen enkele auto. Liep je de hele dag net als de bewoners op blote voeten. At je met je handen, zonder bestek. Dat vonden wij, stadskinderen, machtig interressant. Maar voor de bewoners was het levensecht.
Nee, echte armoede kenden de kindertjes van het weeshuis te Alkmaar, een plantage, die de boot aandeed op weg naar mijn vakantiebestemming Alliance.
Op Alkmaar stapte de zus van mijn vriendin uit, om bij haar peettante te logeren. Pas nu ik over een verhaal nadacht, realisseerde ik mij hoe mij als kind het echte leed van het kinderhuis Sukh Dhaam aldaar was ontgaan. Schandalig! Ik was immers op weg naar een heerlijke vakantie! Veel van die kindertjes stonden altijd bij de steiger als de boot aankwam, in de hoop, dat er wat te krijgen of te verdienen viel.

ERFENIS SLAVERNIJ
Hebben die kinderen dan geen familie? Er is een probleem dat stamt nog uit de slaventijd. Zoals bij het verkrijgen van een goed paardenras, werden in de slaventijd de sterkste mannen door de blanken gedwongen bij zoveel mogelijk slavinnen voor nakomelingen te zorgen. Er is veel tijd voor nodig om oude gewoontes helemaal uit te bannen. De ongehuwde jonge meisjes gaan daar de fout in door te denken, dat een man met wie ze wat beginnen hen een beter leven kan geven. Zodra de eerste verwachting een feit is, worden ze alleen gelaten en komen ze in een vicieuse cirkel terecht van ‘misschien wordt het met de volgende vader een beter verhaal’.
Voor een hongerloontje mogen ze na de afschaffing van de slavernij in verkapte vorm doorgaan. De oorspronkelijke bewoners waren Indianen, roodhuiden. Het land, rijk aan goud, cacao, koffie, suikerriet, bauxiet voor aluminium, maakte vele Europeanen begerig. Na Portugezen en Engelsen werd Suriname in 1667 een Nedrlanse kolonie. In 1954 kreeg het een grote mate van zelfbestuur in koninkrijksverband samen met de Nederlandse Antillen. En in 1975 won, totaal onverwacht, een handjevol voorstanders van de onafhankelijkheid het van de meerderheid, die zich tot heden nauw verbonden voelt met Nederland en het koningshuis. Hoe kan het ook anders, want iedere bewoner van Paramaribo spreekt vloeiend Nederlands. Er zijn er zelfs, die de eigen taal Srenangtongo niet of nauwelijks beheersen.

LEEGLOOP
Het is komisch als je daar op straat een donkere moeder tegen haar kind, dat Srenangtongo praat hoort zeggen: ‘kind praat niet zo negerachtig!’ Dat was minderwaardig. Als je goed Nederlands sprak, had je klasse en kansen om vooruit te komen. En dat wil toch iedereen!
Zo was dat in mijn jeugd. Nu zal dat wel langzaamaan veranderd zijn. Alle bevolkingsgroepen zoals negers, indianen, chinezen, hindustanenen, indonesiers en blanken leven vredig met elkaar.
De grote leegloop na de onafhankelijkheid heeft het land heel erg achteruit gebracht. Alle intellect was vertrokken. En de tekst in ons volkslied ‘Suriname’s trotse stromen, Suriname heerlijk land’ gold niet langer.
Mijn dierbaar Suriname was verworden tot een derde wereldland. Waar niemand het meer redt, zonder de steun van familie uit Nedrland. Is het hun schuld en verdiende loon? Denk aan wat er in de goede oude tijd verdiend is aan koffie, suiker en alluminium voor de Amerikaanse vliegtuigen, die Nederland bevrijd hebben in de tweede wereldoorlog.
Mogen zij dan nu een beroep doen op U?