VIJFTIENDE ZONDAG DOOR HET JAAR2001
© Ad Blijlevens, Heerlen 2001

IK, ALS ANDERMANS NAASTE...

Als het over onderlinge verhoudingen van mensen gaat, is de voornaamste vraag: Wie is mijn naaste? Het verhaal over de barmhartige Samaritaan is, denk ik, bedoeld om de juiste verhouding tussen mensen weer te geven en daarmee een antwoord te geven op die vraag. Maar als wij goed luisteren, horen wij een verrassend antwoord. Het verhaal laat zien dat het in feite omgekeerd werkt: de ander wordt mijn naaste op het moment waarop ik de naaste van de ander word, op het moment waarop ik bij mijzelf merk dat de ander mij het meest na is geworden.

Dat gebeurt op het moment waarop de Samaritaan de gewonde aanziet. Dan gebeurt er iets binnen in hemzelf. Er staat: 'hij zag hem en was ten diepste met hem begaan'.
Met andere woorden: hij voelt het aan zijn eigen lijf. Doordat hij in zichzelf geraakt werd is er een diepe erkenning: hij ziet dat de ander even kwetsbaar en hulpbehoevend is als hijzelf, en hij voelt het aan zijn eigen ingewanden. In de weerloosheid van die ander ziet hij zijn eigen weerloosheid weerspiegeld.
En vanuit die herkenning biedt hij hulp. Dat is de diepste betekenis van het woord 'barmhartigheid'.

Het is liefde zonder pretentie, een liefde die geen macht zoekt, die zich niet boven de ander stelt. Want hulpverlening vanuit een machtspositie is geen echte hulp. Immers, zo'n hulpverlening maakt mensen afhankelijk en onmondig. Dat geldt even goed van ons uit naar bijvoorbeeld landen van de zogeheten derde wereld als van mens tot mens.
Gelovig gezien ligt daaronder de gedachte dat mensen geen rivalen zijn maar er-zijn voor elkaar, omdat wij één en dezelfde oorsprong hebben of, om in het beeld van het evangelieverhaal te blijven omdat er Eén is die zich al lang liet raken. Deze Ene - een ontzaglijk mysterie - is Degene die wij samen noemen 'De Barmhartige'.