H.JOHANNES DE DOPER 2001
© Harrie Brouwers, Voerendaal 2001

GELOVEN IN DE VRUCHT

ZOMERS KEERPUNT
De lente is op een uitbundig hoogtepunt gekomen. Bomen en struiken staan vol in het groen. Aan die onstuimige uitwas komt langzaam een eind. De laatste loten worden wel sint-sjansloten genoemd. De aspergeplukkers staken hun werk. De natuur begint aan de zomer. Aan de vorming van vruchten. Dit zomers keerpunt word gemarkeerd door de langste dag van het jaar. Dat was een heilige dag. Midzomer. Een dag voor godinnen en goden. Ook voor de eerste christenen was deze dag bijzonder. Als de moedergodin Aarde niet bestond, moest er een andere heerser over de zomer zijn. Jan de Doper was daar geknipt voor. Zijn onthoofding en zijn standplaats in een stromende rivier waren herkenbare heidense motieven.

ZONNERAD
Het evangelie van Lucas begint met twee verhalen die in elkaar verweven zijn. Het verhaal van de Doper en het verhaal van Jezus; hoe ze werden verwekt en hoe ze werden geboren. De verhalen horen bij elkaar. Om te beseffen hoe bijzonder Maria was toen zij vol overgave haar lot in Gods handen legde, moet je eerst de scepsis gelezen hebben waarmee Zacharia reageerde.
Lucas vermeldt dat Elisabeth zes maanden eerder zwanger was dan Maria. Er lag een half jaar tussen de geboorte van Johannes en Jezus. Toen Jezus’ geboorte, als het ware licht dat schijnt in de duisternis, eenmaal op midwinter werd gevierd, toen lag Johannes’ geboorte vast op midzomer. Johannes werd dus negen maanden daarvoor, op het herfstpunt, en Jezus op het lentepunt verwacht. De geboorte van Johannes en Jezus dekten zo het rad van het zonnejaar op vier markante punten. Dat moest wel Gods raadsbesluit zijn geweest.

KINDERWENS
Zacharia was kinderloos. Hij leed eronder. Het zit diep in de mens om vader te willen zijn en moeder. Het doet pijn als dat niet kan. Heel erg veel pijn. Zacharia en Elisabeth lijden eronder. Ze hadden zich er intussen bij neergelegd. Of toch niet? Misschien leg je je er nooit bij neer. Misschien blijft er iets hopen en knagen, ook als je vijftig bent. Misschien blijf je fantaseren dat deze jonge vrouw die met haar kinderwagen langs je voortuin wandelt jouw dochter zou kunnen zijn geweest. Of hoe het was áls ze het was geweest... Of dat deze jeugdige voetballer jouw zoon was geweest... Mensen doen er alles aan. Ze worden een lieve oom of tante, een meelevende vader en moederfiguur voor kinderen in de familie- of kennissenkring. Ze adopteren kinderen uit verre landen. Zo proberen ze hun aangeboren behoefte om vader en moeder te zijn vruchtbaar te maken.

ZACHARIA'S SCEPSIS
De lente komt op zijn hoogtepunt. De zomer begint vrucht te zette. Zacharia brengt zijn offer voor de Heer. Hij doet het hoogste dat er is. Duizenden Israëlieten benijden hem, maar hij benijdt de duizenden want hij is kinderloos. Dan krijgt hij een visioen. Hij droomt van een zoon, maar hij lacht zijn droom uit en hij verslikt zich in zijn bange hoop. Met cynisme probeert hij zijn verlangen voor al te wilde verwachtingen te behoeden. Zo tast hij de macht van God aan. God immers wil juist werken door onze fantasie, door onze ongebreidelde hoop, door onze stoutste verwachtingen. Wie die verdringt en het zwijgen oplegt gaat het gevecht met God zelf aan. Zacharia wordt met stomheid geslagen.

HET GELOOF VAN DE ZOMER
Het was gebeurd in het najaar. Vijf maanden lang durft Elisabeth niet te praten over wat ze voelt in haar buik. Ze is bang het te geloven. Haar nicht Maria is de eerste die het mag weten. Ze is dan in de zesde maand. Nu wordt het zomer. Negen maanden kwam er geen woord over Zacharia’s lippen. Dan wordt zijn zoon geboren. Hij moet heten: Gods-genade. Nee, die naam komt niet voor in de familie; maar een jongen als deze komt ook niet voor. Sinds zijn scepsis was er niets gehoord van Zacharia maar nu horen ze hem luid en duidelijk. Hij zingt Gods lof in de zomer.
Het wonderlijke verhaal van Johannes spoort mij aan om te doen wat soms heel moeilijk is: om te geloven in het wonder. Om te leven met een droom, samen met de natuur om me heen, over een rijke oogst.
Sint Jan werd een man van God. In de woestijn zocht hij soberheid en waarheid. De drankbestrijders kozen hem als hun patroon. Hij kondigde Jezus aan als het lam van God en de wolwevers maakten hem tot hun patroon. De midzomer-vuren werden sint-jansvuren. De olie uit het Sint-Janskruid gold als bijzonder geneeskrachtig en gevlochten kransen van dit kruid beschermde tegen bliksem.
Sint Jan leert ons geloven in het wonder van de zomer.

KAREL APPEL
Lieve kinderen. Op zekere dag was de pappa van Loes thuisgekomen met achter op de fiets een klein boompje. ‘Kijk eens wat ik heb: een appelboompje!’ riep hij toen hij nog niet binnen was. Dat vond Loes spannend. ‘Komen daar appels aan?’ vroeg Loes. Want Loes vroeg graag goeie vragen. ‘Ja hoor, maar het kan wel even duren.’ ‘Kom dan planten we hem in de tuin. Jij mag zeggen waar hij mag staan.’ Loes rende de tuin in. Ze wilde hem midden in het gazon. Op een ereplaats. ‘Hoe heet het boompje’, vroeg ze ineens. ‘Ik weet niet’, aarzelde pappa. ‘Weet je wat, we noemen hem Karel. Karel Appel.’ Loes begon te schateren. ‘Dat is een mooie naam!’
Het was intussen al weer lang geleden dat Loes zichzelf gezien had met een mand vol appels op de speelplaats van de school. Er gingen maanden voorbij en een hele winter zonder zelfgemaakte appelmoes. Loes was Karel al lang vergeten. Maar in de lente zag ze ineens een paar mooie witte bloempjes op de takken van Karel. ‘Kijk, pappa, het is geen appelboom het is een bloemenboom’, riep ze. Pappa begon te lachen: ‘Die bloempjes zijn allemaal kleine dromen over appels. Met die dromen moeten we voorzichtig zijn. Ze mogen niet bevriezen. We moeten de droompjes warm houden; dan worden ze in het najaar appels. Zo leerde Loes de kracht kennen van de dromen en op de appel heeft ze nog een jaar moeten wachten, want de eerste appels waren niet voor Loes maar voor de merels.