PINKSTEREN 2001
© Harrie Brouwers, Voerendaal 2001

HET WONDER VAN DE TAAL

NAMEN...
Er zijn van die sprekende namen. In de kelders van Rolduc ligt een bar die heet: ‘In de verloren zoon’: welsprekend uithangbord! Tegenwoordig hebben computers een apparaat om cd’s te branden. Daarvoor heb je een programma nodig. Een van de bekendste op dat gebied draagt de spitsvondige naam ‘Nero’. Het embleempje laat het romeinse Colosseum zien dat in de fik staat. Nero, brandstichter bij uitstek. Ik was dus niet verbaasd toen ik op internet talloze vertaalbureau’s vond en advieskantoren voor management; allemaal onder de naam ‘Toren van Babel’. Dat was mis in Babel; onvoldoende tolken en chaos op de werkvloer.

NEDERLANDS
Ik was op zoek naar meer gegevens over een wetenschappelijke passie uit voorbije eeuwen. Men dacht dat er een oorspronkelijke taal is geweest, die tengevolge van na-ijver en competitie verloren is gegaan. Eeuwenlang hebben geleerden gezocht naar die eerste taal. Was dat Grieks, Hebreeuws of Latijn? Er waren zelfs Nederlandse dominee’s die dachten dat het Hollands was. Het ontstaan van taal is een boeiend mysterie en het heeft voor de ontwikkeling van de menselijke geest een doorslaggevende rol gespeeld. Taal is meer dan een middel om met anderen contact te leggen. Taal heeft te maken met bewustzijn; met het besef dat je bestaat.

HULPELOOSHEID
Gelukkig ligt het al weer ver achter mij, die vakantie in Zuid Frankrijk, toen in de smalle steegjes van Nîmes een jonge meid in een grote Renault, komend van links, mijn lelijk eendje total loss reed. Daar stond ik dan. Een paar gendarmes begonnen te regelen. Ieder initiatief was me ontnomen. Een grote takelwagen bracht mij en mijn dodelijk verwonde eend naar een garage ergens in een buitenwijk. Ik moet u erbij zeggen dat ik bijna geen frans spreek. Mijn middelbare school vond het voldoende als ik uit het frans wetenschappelijke teksten in het Nederlands kon vertalen. Maar de weg vragen in Frankrijk of doperwtjes bestellen in de winkel, lukt mij alleen met gebaren. U begrijpt dat ik me vreselijk verlaten en hulpeloos voelde.
Ik was juist zo graag in Frankrijk omdat ik de taal niet goed meester ben. Dat geeft een lekker relaxed gevoel. Het leven van de mensen speelt zich buiten mij af. Ik hoef met hun problemen niet mee te denken. Ik beluister alleen de muziek van hun taal zonder de problemen te horen. Maar hier in die buitenwijk van Nîmes met mijn Eendje waarvan de wielen, of moet ik zeggen de pootjes, bijna in een horizontale stand stonden, hier was ik totaal ontredderd. Niemand verstond mij. Ik was verloren. Het leek net alsof die kapotte auto in een soort droom stond geparkeerd. In mijn gewone Nederlandse bewustzijn was alleen verwarring.
Ik besloot een postkantoor op te zoeken. Na veel mislukte pogingen kreeg ik een juffrouw van de ANWB aan de lijn. Wat was dat een heerlijk moment! Voor het eerst kon ik in het Nederlands zeggen dat mijn auto kapot was. Voor het eerst werd de botsing een realiteit. Het was niet langer een droom; het was echt nu. ‘Nee, juffrouw, helaas, ik heb geen reis en krediet brief...’ ‘nee, ik begrijp dat u niet helpen kunt, maar u hebt me al geholpen omdat ik eindelijk heb kunnen vertellen wat er gebeurd is.’

BABEL
Dat is de kunst. Kunnen vertellen wat je voelt. Dat brengt je bewustzijn in overeenstemming met de werkelijkheid. Daarom heeft elke taal zijn sterke kanten. Daarom kan in de ene taal liefde en teleurstelling of gekrenkte trots of het besef van God beter worden uitgedrukt dan in een andere taal. Daarom is het van levensbelang om te leren praten over wat je voelt, en om iemand te hebben die zo luistert dat jij de juiste woorden vindt. Daarom is het zo’n zwaar kruis als je door ziekte niet meer kunt praten. Of als je thuis nooit geleerd hebt om te zeggen wat je ervaart.
Pinksteren is het feest van de taal. Tegenover de toren van Babel staan de apostelen in alle wereldtalen te vertellen. Tegenover het feest van alle vreemdelingen in Jeruzalem de hoogmoed van 91 meter in het vierkant en 91 meter hoog. Zo hebben geleerden een nabij Babel gevonden fundament gereconstrueerd.

JERUZALEM
Op de bovenste etage was een tempel voor Marduk.
In Nîmes kon ik mij voorstellen wat die Joodse gevangenen in dat verre Babylon moeten hebben gevoeld. Ze verstonden de taal niet die om hen heen gesproken werd en daarom verstonden zij zichzelf niet.
Vandaag vieren we feest omdat er woorden zijn waarin we kunnen bestaan. Omdat er vrienden zijn die luisteren en door wie wij de woorden vinden die ons maken tot wie we zijn, blij of bedroefd, verrukt of onverschillig. Deze woorden om te kennen en te beminnen geven zin aan ons leven. Die woorden ervaren we als iets heiligs, iets dat we de geest van God noemen - ook een woord - en we gaan ervoor op de knieën!
Prachtig: die trotse mensen die elkaar probeerden te overtroeven in beter en sneller en daarom op 91,5 meter bleven steken. Prachtig die Petrus die zo vol van Jezus’ liefde was dat iedereen in Jeruzalem hem begreep.

LOEWIEKE
Lieve kinderen. Ik was op bezoek bij Loewieke. Loewieke had een zusje gekregen. Dat zusje heette Jeanne. Dat vond ik een heel erg mooie naam. Ik heb zelf een zusje gehad dat Jeanne heette. Daarom zei ik tegen Loewieke: ‘Hoe wist jij dat je zusje Jeanne heette? Er hing toch geen naamkaartje aan?’ Nou, dat vond Loewieke niet moeilijk. ‘Dat heeft mamma verteld’ zei hij. Maar ik liet niet los. ‘Hoe wist mamma dan dat dit kindje Jeanne heet?’ vroeg ik slim. Loewieke zuchtte diep en keek me een beetje wanhopig aan en zei toen rustig: ‘Hoe weet jij eigenlijk dat je, hoe heet je eigenlijk, heet?’ ‘Ik heet Harrie” zei ik gauw. ‘Dat is een grappige naam’ zei Loewieke tevreden. Ik was ineens heel blij van binnen. Hij vond het een grappige naam! En dat is eigenlijk veel belangrijker dan waar die naam vandaan komt. Woorden zijn er om lief mee te kunnen zijn. Dat is hun geheim.