VIERENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR
© Harrie Brouwers, Voerendaal 2000

'WIE BEN IK?'

GEKKE VRAAG!
Jezus wandelt met de leerlingen langs de noordelijke kust. Plotseling vraagt hij: “Wie denken de mensen dat ik ben?” Gekke vraag. Zou Jezus het niet weten? Zou hij zich veel van aantrekken van wat “ze” zeggen? En dan een tweede vraag: “Wat vinden jullie van mij?” Hoor ik hier een beetje ijdelheid? Petrus beseft dat Jezus veel meer is dan de mensen zeggen. Op dat moment voert Jezus de leerlingen binnen in een geheim.
Het hele tafereel doet wat onwerkelijk aan. De setting van leerlingen die worden ingewijd in geheime kennis en van vragen over het wezen van Jezus, doet me denken aan de situatie in de jonge kerk. Het Christendom ontwikkelde zich in kleine groepen, omgeven door een vijandige wereld. Het geloof had de vorm van een soort geheimwetenschap met gnostieke trekken. Wie Jezus was werd alleen aan ingewijden geopenbaard. Vanuit die praktijk is het verhaal van vandaag verteld.

DE DOPER?
Des te interessanter is de vraag: “Wie zeggen de mensen dat ik ben? Jan de Doper?” Waarom zouden ze dat denken? Kennelijk lijken de uitspraken van Jezus op die van de Doper. Jan de Doper riep mensen tot verandering op. Ze moesten de zaak van God veel centraler stellen in hun leven. Jan de Doper was niet bang om zelfs de koning publiekelijk te beschuldigen nadat hij de huwelijksmoraal had overtreden. Die kritiek kostte hem het leven. Hij werd onthoofd. Jezus was diep getroffen toen hij over de moord hoorde. Het leek de schaduw van het kruis waaraan hij zelf zou sterven. De mensen die dus denken dat Jezus de teruggekeerde Doper is, zijn warm!

ELIA?
Anderen zeggen Elia. Dat is eigenlijk nog een stap verder. Elia was de meest gevierde profeet. Hij gold als de vriend van de ongelukkige kinderen en de beschermer van wanhopige ouders. De bijbel vertelt hoe hij aan het eind van zijn leven met een vurige wagen naar God werd gereden. Daarom nam men aan dat hij niet dood was en op cruciale momenten opdook in het leven van mensen. Hij kon daarbij allerlei vormen aannemen. Soms verscheen hij als een Arabier of een Romein, als ridder of bedelaar.
Er is zelfs een verhaal over rabbi Meir die door romeinse soldaten werd achtervolgd. Toen ze hem wilden beetpakken, verscheen er ineens een verleidelijke prostituee die gearmd met de rabbi de straat uitliep. De soldaten gaven de achtervolging op. Dit kon de rabbi immers niet zijn! Ze moesten zich vergist hebben. De man was wel degelijke Meir, maar de vrouw was de reddende Elia, aldus de overlevering.
Elia vocht voor een zuiver godsbeeld. Hij bond de strijd aan met de profeten van Baal. Elia zou bewijzen dat Baal een impotente god is. De Baalpriesters zouden aan Baal offeren en Elia aan de Eeuwige en dan zouden ze zien wie verhoord werd. Een wedstrijd bidden dus. Om eerlijk te spelen stelde Elia voor een tweelingstier te nemen. De stier van Elia liet zich gewillig naar de brandstapel voeren, maar de tweeling-stier protesteerde heftig. De Baalpriesters kregen hem geen centimeter vooruit. Ineens begon de stier te praten. “Mijn broer en ik zijn van dezelfde moeder, we hebben samen gespeeld in dezelfde wei. We hebben zij aan zij de ploeg door de akker getrokken. Waarom mag hij dan aan het einde van zijn leven de naam van de Waarachtige eren en moet ik de naam van de Eeuwige tarten? Elia stelt de stier gerust. “Ga maar mee met de baalpriesters, dat zal jouw manier zijn om de Eeuwige te dienen”. In deze theologische spitsvondigheid trapt de stier niet. Hij wil zich niet vrijwillig aan Baal laten offeren.

DE LELIJKE BEDELAAR
Rabbi Eleazar was zo beroemd dat hij zich langzamerhand alles permitteerde. Zo zag hij eens een bedelaar die er vies en lelijk uitzag. Je ziet hem wel eens in Heerlen. De bedelaar boog voor de Rabbi en zei een vredewens. Maar de rabbi riep uit: “Wat ben jij lelijk, man! Zijn alle bewoners van deze streek zo afzichtelijk?” “Ik weet het niet”, antwoordde de bedelaar. “Dat moet je aan de grote Pottenbakker vragen die mij heeft gekneed.” De rabbi begreep onmiddellijk zijn vergissing. Hij wrong zich in alle bochten met excuses, maar de bedelaar aanvaardde ze niet. Vraag de grote Pottenbakker maar om vergeving! Deze bedelaar was Elia.

HET GEHEIM VAN HET LIJDEN
Wie zeggen de mensen dat ik ben: de Doper? Elia? Petrus gaat een stap verder: “Jij bent de gezalfde van God.” En Jezus voert hen binnen in een geheim. Het geheim van de Doper en Elia: het geheim van lijden en verwerping, van één zijn met de bedelaars, van één zijn met de hongerigen, de slachtoffers, de zieken en verstotenen. Daar kun je God ontmoeten!

OVER ZAKKENROLLERS EN MILJONAIRS
Lieve kinderen. Ik reed met de trein uit het station van Amsterdam. Roept de conducteur door de luidsprekers: “Attentie, een bericht voor de reizigers. Aan boord van deze trein bevinden zich zakkenrollers. Let op uw bagage!” Zo! Zakkenrollers in de trein! Daar ging de coupé open. Een jongen uit Suriname met een grote stereo radio op zijn schouder komt binnen. Zou dat de dief zijn ...? Ik schrik; ik had de Afrikaanse vriouw in trainingspak niet gehoord achter me. Zou dat de zakkenrolster zijn? Ineens vond ik dat iedereen op een dief leek. De gabber met zijn kale kop, de jup in zijn blauwe pak. ls de conducteur nou eens had geroepen: “Attentie. Bericht voor de reizigers. Er bevindt zich aan boord een lieve milonair die aan onbekende briefjes van honderd gulden uitdeelt.” Wat zouden de mensen dan aardig worden in de trein. Dan zouden ze tegen de Surinaamse jongen zegen: “Wilt u bij het raampje zitten?” En tegen de Oegandese vrouw: “Hebt u zin in een pepermuntjer?” Zo stellen de gelovigen voor dat Elia, of God, of Christus vermomd als zieke of zwerver of buurvrouw of tante, af en toe onder de mensen verschijnt om te kijken of ze aardig zijn.
In de buurt van Weert liep ineens een Kunraads gezinnetje door de coupe. De man zag mij zitten: “Ha, heb ik u toch gevonden?” Hoezo gevonden? Wist je dat ik in de trein zat? “Ja in Amsterdam riepen ze af dat er een zakkenroller was...