ZESDE ZONDAG DOOR HET JAAR
© Harrie Brouwers, Voerendaal 2000

MENSEN ALS OUD VUIL

NUMMERBORDEN
Vindt u ook niet, dat Duitse automobilisten altijd op de linkerrijstrook blijven zitten? En dat de Belgen zo ontzettend hard scheuren? Dat valt toch op?
Of is dit gezichtsbedrog? Nemen we selectief waar? Let eens op hoe roekeloos Nederlanders met hun caravans in het buitenland rijden en hoe brutaal. Vooral die donkerpaarse citroen ZX...!
Ik geloof dat de nummerborden schuld zijn aan dit misverstand. Een auto met een Nederlands nummerbord valt niet op. We zijn er tevreden over of niet. Maar een Duitse of Belgische nummerplaat springt in het oog en we hechten er allerlei vooroordelen aan. Zo’n auto hoeft je dan maar één of twee keer te frustreren en we koppelen zijn rijgedrag aan een bepaalde nationaliteit.

GESCHEURDE KLEREN
Afschuwelijk, die zin in de eerste lezing dat de melaatse loshangende haren moest dragen en zijn kleren moest scheuren om zichzelf als oud vuil kenbaar te maken. Als Jezus hem ziet is hij door medelijden bewogen.

BRUINEN EN BLAUWEN
In de jaren zestig werd in Amerika een grote stap gedaan in de richting van meer integratie tussen blanke en zwarte burgers. Op de scholen moesten de kinderen ervaren dat mensen van een ander ras evenzeer mens waren.
Een pedagoge deed toen een gewaagd experiment waarvan een indrukwekkend filmverslag is gemaakt. De juffrouw kijkt de klas rond en stelt aan John een makkelijke vraag. Dan prijst zij zijn antwoord. “Ik kan wel horen dat jij bruine ogen hebt”, zegt ze, “want kinderen met bruine ogen zijn heel erg slim!” Vervolgens stelt ze Ellen een moeilijke vraag. Ellen weet er geen raad mee. “Zie je wel”, roept de juf triomfantelijk. “Kinderen met blauwe ogen zijn dom...!” Je ziet op de film hoe Ellen beteuterd voor zich kijkt. In de dagen die volgen voert de juf haar wrede spel op. Ze kan uit de verte niet zo goed zien welke kleur ogen iemand heeft, dus of de domme kinderen maar ezelsoren willen opzetten. En eigenlijk is het nog beter dat de slimme bruine aan de ene kant van de klas gaan zitten en dat de kinderen ook op de speelplaats bij de eigen kleur blijven.
De film laat zien welke desastreuze uitwerking dit op de kinderen heeft. De blauwe domme kinderen worden steeds onzekerder. Ze gaan het verhaal geloven. Ze gaan zelfs minder presteren. Na een week komt het belangrijkste moment. De juffrouw onthult tijdens een feestelijke les, dat het allemaal grote onzin is; dat blauwe en bruine ogen allemaal even lief en slim en dom zijn. Dat je van buiten nooit kunt zien wat er van binnen is. De uiterlijke kenmerken worden vernietigd, de kinderen omarmen elkaar en worden getrakteerd en het is een groot feest. Helaas heb ik overigens nooit een vervolg-studie op dit experiment gelezen. Of deze kinderen na tien of twintig jaar minder discrimineerden dan de gemiddelde Amerikaan.
Dit oordelen op uiterlijkheden is Jezus een gruwel. Het is voor hem een ontkenning van God. Want aan het vermoeden van een Vader voor de mensen gaat vooraf dat we elkaar als zusters en broeders erkennen.

HANDVOL FEESTEN EN VERHALEN
Op een ouderavond voor de eerste communie kwam het geloof ter sprake. “Je hoort tegenwoordig zoveel, maar wat houdt godsdienst nu eigenlijk in?” Daar is een eenvoudig antwoord op te geven. Het geloof bestaat uit een handvol feesten en een boekje verhalen van Jezus. Al die feesten en verhalen doen hetzelfde: ze bevestigen de heiligheid van de liefde. Ons geloof zegt en viert dat God in de liefde woont. Dat God die alles overschrijdende liefde is. Elk verhaal komt daarop neer. Denk niet dat dit soft of vanzelfsprekend of gemakkelijk is. De geschiedenis laat zien dat mensen in staat zijn anderen uit te roeien, dat mensen soms de zwakkeren haten en vernietigen. Tegenover die tendensen zeggen de grote godsdiensten: de liefde is heilig.
En zo doorbreekt Jezus alle taboes. Hij raakte de melaatse aan. Deze geneest. Niet langer hoeft hij zijn haren ongekamd te laten en zijn kleren verscheurd.

WITTE PLEKJES BIJ BRAM
Lieve kinderen. Bram was een jongen van tien in de tijd van Jezus. Twee jaar geleden had hij een paar witte vlekjes ontdekt op zijn arm. De moeder van Bram had gehuild. Hij moest zijn arm bedekt houden; niemand mocht de witte plek zien. Maar de wond werd groter. En toen vader het zag nam hij de jongen mee naar Jeruzalem. Op het tempelplein hadden een paar priesters heel lang gekeken en geduwd. Tenslotte zei er een: “Bram heeft een hele erge ziekte. Hij is melaats.” Weer begon de moeder te huilen maar nu luid en klaaglijk, hartverscheurend. Melaatsheid was besmettelijk. Anderen konden van Bram ziek worden. Daarom moest Bram het huis uit. Hij mocht niet meer met zijn vriendjes spelen, niet meer op de markt rennen, niet meer naar de tempel of de speelwei. Bram mocht zijn familie niet meer van dichtbij zien. Hij moest zijn kleren scheuren en uit de buurt van de huizen blijven. Bram sloot zich aan bij een groepje andere zieken. Een oude vrouw en twee mannen van een jaar of dertig. Om de beurt moest er één met een bel luiden en roepen: “Opzij..., uit de weg...!”
Op een van hun wandelingen zagen ze in de verte Jezus aankomen. Ze begonnen te bellen: “Opzij, uit de weg, wij zijn erg ziek...” Maar Jezus ging niet uit de weg. Hij zag Bram en voelde medelijden. Hij liep naar Bram toe en raakte hem aan en bad dat hij beter zou worden.
Dit verhaaltje had de juffrouw op school verteld. Ook dat het zo erg was voor de melaatse dat niemand met hem mocht spelen. Toen vroeg ze aan de klas: bestaan die mensen nu ook nog, waar iedereen de pest aan heeft? Kinderen met wie niemand wil spelen? Het werd stil. Twee meisjes begonnen de giechelen. Eentje wees naar de achterste bank en zei: “Linda! We willen niet met Linda spelen.” Linda keek strak voor zich uit. “Ze zeggen dat Linda vlooien heeft” riep een ander. De juf schrok. Wat moet Linda zich rot voelen. Ze ging naar haar toe, aaide Linda over het hoofd en zei “‘Zé’ zeggen...., ‘ze’ zeggen zoveel, maar daar trekken wij ons niks van aan, kom allemaal maar eens hier en geef Linda een hand dan mag ze voortaan meedoen!