DRIEKONINGEN 2000 © Harrie Brouwers, Voerendaal

DAGEN DIE TOEKOMST BAREN

OVER KNOPEN, RINGEN, BONEN EN MARETAKKEN
We eten na de mis driekoningenkoek. Iedereen moet meedoen. Er zitten drie bonen in. Wie een boon krijgt is koning. De drie hoeven straks alleen maar even op de foto bij de kerststal.
Die boon schijnt al een heel oud gebruik te zijn. Romeinse soldaten kozen op die manier al degenen uit die koning van het nieuwjaarsfeest mocht zijn, een soort prins carnaval, want het was een uitbundig feest.
Driekoningen is altijd nauw verbonden geweest met nieuwjaar. Als de dagen begonnen te lengen was er een twaalfdaags nieuwjaarsfeest waarvan 6 januari de climax vormde. Daarom vond men dat deze dagen een voorspellende waarde hadden. Zo zouden de twaalf dagen model staan voor het weer in de maanden van het komende jaar. Maar er werden ook koeken gebakken met een ring erin en een knoop. Wie de ring kreeg zou trouwen dat jaar, wie de knoop kreeg niet.
De twaalfdagen van de zonnewende waren bijzondere dagen. Er werd toekomst gebaard. In Italië gaven mensen elkaar kaarsen cadeau, licht voor het nieuwe jaar. Het geloof bestond dat mistletoe de liefde zegende van mensen die elkaar daaronder kusten. Nu nog hangen mensen maretakken in huis om een geschikt alibi te hebben elkaar te zoenen. Meestal vergeet men gemakshalve dat de mistletoe op de dag van Driekoningen moest worden verbrand anders zouden allen die elkaar daaronder hadden gekust grote ruzie krijgen.

DRIE OF VIER KONINGEN
Mattheus spreekt van - een onbekend aantal - magiërs in Jeruzalem. Ze kwamen uit het oosten en brachten het kind geschenken. Mattheus noemt geen naam en geen achtergrond. Aanvankelijk ging men uit van víer wijzen, waarschijnlijk vanwege de vier windstreken. In de catacomben van Priscilla wordt de oudste afbeelding bewaard en daar zijn het er nog vier. Later heeft men er drie van gemaakt. De drie vertegenwoordigen de hoofdrassen der aarde, de nakomelingen van de zonen van Noach: Cham die Afrika bevolkte, Sem die naar Azie trok en Japhet in Europa. Omdat Mattheus het over drie geschenken heeft zal men er drie van gemaakt hebben. Een koning kwam niet met lege handen!
De legende vertelt dat de koningen samen terugkeerden naar huis en besloten bij elkaar te blijven wonen. Ze werden zo oud dat de apostel Thomas hen nog kon dopen. Voor hun dood ondernamen ze een reis naar Byzantium. Daar kwamen hun relieken terecht en die werden in de twaalfde eeuw door Milanese rovers meegenomen. Ze zouden tenslotte als relatiegeschenk in Keulen terecht gekomen zijn. Hoe bereisd ze ook waren, na hun dood hebben ze grotere afstanden afgelegd dan daarvoor. Ze waren dan ook geliefd.
Wat de eigen koning, Herodes, niet zag; wat de inwoners van Bethlehem en de priesters in Jeruzalem niet begrepen, wat de eigen mensen niet waardeerden, dat deden deze drie vreemdelingen wel. Ze zagen dat het kindje Jezus een bijzonder iemand was. Ze knielden bij hem neer en bewezen het de allerhoogste eer. Dat doet een mens goed. Nu hoor je het eens van een ander!

VERTEDERENDE GOD
De grote boodschap die de gestalten van de drie knielende koningen ons brengt is, dunkt mij, dat er niets in het leven belangrijker is dan de geboorte van een klein kind. Niets is goddelijker dan de vertedering die door het zwakke en kwetsbare in ons gewekt wordt; niets is zinvoller dan de liefde die in ons wordt opgewekt in een kreet om warmte of melk. Dat is de gestalte waarin God mens geworden is.
Als de periode tussen 25 december en 6 januari inderdaad voorspellende waarde heeft, laat het dan dít voorzeggen, dat wij net als de knielende koningen eerbied voelen voor de kwetsbaarheid van mensen, kinderen, vluchtelingen, hongerenden; dat we God nabij weten als we water en warmte delen met elkaar. Dan zal het een goed jaar worden!

KONINGEN EN KONINGINNEN
Lieve kinderen. Je moet eens goed kijken naar die drie vriendjes die na een lange reis bij Maria en Jozef op visite kwamen. De ene vriend heeft een donkere huid. Hij komt uit Afrika. De andere is licht gekleurd, dat is een Arabier. De derde is een bleke Europeaan. Mensen van alle kleuren horen bij elkaar. Kijk maar naar die drie vrienden. Ze zijn ook van alle leeftijden. Eentje heeft een lange baard en een kale kop, het kon je vader wel zijn. Eentje is jong en sterk, het kon je broer zijn en de derde kon je vader zijn. Mensen van alle leeftijden horen bij elkaar. Kijk maar eens goed. Er zijn alleen geen koninginnen bij. Dat moet een vergissing zijn, want die horen er evengoed bij. Straks krijgen hopenlijk de meisjes wel een of twee bonen!