CHRISTUS KONING
© Harrie Brouwers, Voerendaal

EEN LOGO KIEZEN

DE KRACHT VAN LOGO'S
Het aartsbisdom kwam in het nieuws met een poster waarin aandacht wordt gevraagd voor de advent. Een zwangere vrouw die houdt haar hand beschermend tegen haar buik. In onze mediawereld spelen beelden een enorme rol. Bedrijven is het veel waard om een logo te bezitten dat sfeer uitstraalt en waaraan het in een oogopslag wordt herkend.
Op mijn netvlies staat al vijftig jaar die verpleegster gebrand die een dienblad draagt met daarop een cacao-bus met een verpleegster die een dienblad draagt enzovoorts. Fascineren! Of die oude man die je op de rug ziet, gearmd met zijn vrouw terwijl een van hen de paraplu naar de "Zwolsche" wijst.
Hedendaagse logo's stralen efficiëntie uit. Twee dikke strepen naast elkaar of een gedeukte stip. Het logo is een kennismaking van het grote publiek met een bedrijf en dat is veel waard.

RIDDER MET SPIJKERS
Ik heb vrienden die een beetje afgeknapt zijn op de kerk. Alleen in hun vakantie lopen ze kerken binnen. In Frankrijk wel vier op een dag. Hun zoontje Vincent was dat goed moe, die donkere muffe ruimtes. Toen ze weer eens een kathedraal wilden binnengaan riep hij uit: "Nee, niet dat kasteel van die ridder met spijkers in zijn hand!"
Een gemartelde aan het kruis, dat is onmiskenbaar het logo van het christendom. Wijd verbreid. Nog steeds een gewild sierraad om de hals van een bruid of aan het oor van een gabber. In onze huizen hangen kruisen met een stervende. Het beeld heeft mensen in de afgelopen eeuwen kennelijk behoorlijk gebiologeerd. Toch is het gek: een gekruisigde als beeldmerk. Een martelscene om jezelf te profileren.
We zijn eraan gewend, maar nieuwkomers geeft het aanstoot, een ridder met spijkers, of zoals ik eens door de radio hoorde van een bekende Nederlander: "Ik blijf het gek vinden. Als ik bij de bakker gebakjes koop zie ik boven de deur een marteltafereel.

SCHELDWOORD WORDT ERE-TITEL
Boven het kruis hing een bord. Daarop stond de gepleegde misdaad vermeld. Omdat Jezus beschuldigd werd van een politieke revolte stond er zoiets als: "Jezus die zich koning noemt." Dat vinden de eerste christenen een goeie. Eindelijk spreekt Pilatus de waarheid. Eindelijk heeft hij het toe. Jezus is koning en een betere dan Herodes! Ze lachen in hun vuistje. Ze hebben goed lachen want ze geloven dat God zich over deze gehangene heeft ontfermd. Ze geloven dat zijn kruis is achterhaald.

JEZUS' LAATSTE WOORD
De eerste christenen kozen niet het kruis als hun logo. Het kruis was een vernedering, een schande. Daarop moest geen nadruk vallen. Hun logo is een herder met een gewond schaap op zijn schouders. In de catacomben is de afbeelding nog te vinden. Ontroerend. Ik zou het ruilen voor het kruis. De eerste leerlingen schamen zich voor Jezus dood. Ze willen die verdoezelen.
Dat kun je in de evangelies zien. Marcus is de eerste verslaggever. Als Jezus sterf meldt hij Diens kreet: "God o God, waarom verlaat je mij?" Vertwijfeling en boosheid. In Jezus' laatste woord weerspiegelt zich het rouwproces van de leerlingen. Eerst is er boosheid.
Lucas die een generatie later schrijft, heeft de dood al beter verwerkt. Hij zoekt in de herinneringen naar een andere Jezus. Hij laat de kreet van Marcus weg en laat Jezus zeggen: "Vader, in uw handen beveel ik mijn geest." Zo is Jezus een voorbeeld voor die vervolgd worden.
Johannes schrijft nog een generatie later. Hij laat Jezus vooral toekomst scheppen. Aan het kruis regelt Hij hoe het met Johannes en Maria verder moet, hoe het met de jonge kerkgemeente gaat. De rauwe kruisdood wordt steeds mee verfraaid.

EEN ANDER LOGO?
We zien dat ook in de afbeeldingen. De oudste kruisen in steen waren geen martelwerktuigen. Er hing geen lichaam aan, maar ze stelden het "teken aan de hemel" voor waarmee volgens het evangelie de terugkomst van de Mensenzoon zou worden aangekondigd.
Als Jezus daarna wordt afgebeeld aan het kruis is hij als koning gekleed, als de triomfator over de dood. Of hij hangt er stil en ingetogen.
Pas veel later ontstaat de neiging om Jezus af te beelden als een gemartelde. Het kruis hier in de kerk is een demonstratie van het lijden. Generaties mensen werden opgevoed met de idee dat Jezus het meest geleden had van alle mensen ter wereld.
Vaak heb ik oude mensen met schuldgevoel hun ongeloof daarover horen belijden. Ze waren over Wereldoorlog II verhalen tegengekomen van mensen die zoveel meer en zoveel langer hadden geleden. Dat had hun voorstelling verward. Jezus zou immers oneindig veel pijn geleden hebben voor óns. Het lijden van Jezus moest ons schuldgevoel opwekken. Wij waren het om wie Hij zich dit liet aandoen. De obsessie voor het lijden zal ook zijn wortels hebben gehad in de verwoestende epidemieën van die dagen.
Daarom fantaseer ik graag eens over een ander logo. Toen ik ooit een kruisje voor mijn petekind wilde kopen schrok ik. Waarom moet het eerste Jezus-beeld dat van een gehangene zijn? Hij heeft toch zoveel meer gezegd en gedaan. Ik zocht de Goede Herder en toen ik die niet vond kocht ik een bronzen plaquette van Jezus aan tafel terwijl Hij brood deelt. Zou dat iets zijn voor onze huiskamers en voor de bakkerswinkel: Jezus als koning, die brood deelt met alle volkeren; die ons voorgaan in liefde.

HET DOODSPRENTJE VAN OMA
Lieve kinderen. De oma van Cynthia was dood. Het was druk in huis. Veel mensen kwamen op bezoek. Er werd gezoend en gesnikt en op schouders geklopt. Cynthia vond het maar wat spannend. Er moest een prentje komen. Met een foto van oma. Geen probleem. Een doos vol foto's hadden ze. Kijk, hier staat oma leuk op..., maar daar is ze veel te jong. En hier dan..., nee dat kan niet; teveel flessen wijn op tafel. Dit is een leuke foto. Maar die was met Carnaval genomen en oma had een clownsneus op. Honderden foto's waren er maar geen een deugde voor een fatsoenlijk doodsprentje. Hier stond oma veel te ver af. Op een foto was ze al veel te ziek. Iedereen kakelde door elkaar.
Eindelijk riep ome Kees: "Ik heb hem!" Hij haalde een foto te voorschijn van oma. Ze zat niet te ver af, er stonden geen flessen wijn bij, ze had geen clownsneusje op en ze was niet ziek. Ze zat heel blij... met Cynthia op de schoot. Cynthia sprong op. Dat was leuk. Maar ome Kees praatte verder: "Cynthia; die knippen we er wel uit." Cynthia liep naar haar kamer en dacht: "Als ik groot ben knip ik hou eruit!"
Van Jezus zijn geen foto's. Wel schilderijen. Hoe zou jij Jezus het liefste tekenen? Cynthia wist het wel. Als zij Jezus moest tekenen was het bij Maria op schoot. Of is Jezus een baby tussen de schapen of een herder of iemand die anderen de voeten wast? Of iemand die zieken bezoekt en met kinderen speelt?
Daar moeten we goed over nadenken: Welke foto komt op het doodsprentje?