DERTIENDE ZONDAG DOOR HET JAAR
© Harrie Brouwers, Voerendaal

MOEDER LEEUW

(Vandaag viert de parochie Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand haar patrones.
De eerste lezing is niet een fragment, maar het hele verhaal van de "Sunammitische", zij het wat ingekort.
Het is hiernaast afgedrukt.)

DE KINDERLOZE MOEDER
Ik zie ze nog voor me, de tweeëneenhalfjarige Lieke. Haar vader wilde altijd ongestoord Studio Sport bekijken. Op het beeld waren turners aan de gang. Plotseling rende de kleine Lieke hinkelend en struikelend door het beeld heen. Het duurde even voor ik begreep dat ze de turnsters nadeed om pappa's aandacht te stelen. Zo zijn kinderen.
Zo ging de enige zoon van de Sunammitische op een kwade dag naar zijn vaders en de maaiers op het veld. Zoals kinderen met hamertje-tik naast hun klussende vader gaan zitten schaften, of ook zelf een strijkplankje willen.
De jongen moet een jaar of zes zijn geweest. Te jong voor verplichtingen en oud genoeg om een stuk te lopen. Hij was zo vurig gewenst geweest. Zijn moeder, een rijke vrouw uit Sunem, was kinderloos. Geluk is niet te koop. De vrouw vreest haar ouderdom. Dan is er niemand om naar haar om te zien. Ze voelt zich gestraft. Er ligt een last van schaamte over haar dagen. Toch heeft zij zo haar moederlijke gevoelens. Die richt ze op Elisa. Deze profeet -'man Gods' zegt het verhaal- wordt door haar verwend. Ze richt een gemeubileerde kamer voor hem in. Ze behandelt hem als haar zoon. Dan wil hij iets terug doen, deze man die dicht bij het vuur zit als het gaat om leven en vruchtbaarheid. Hij belooft haar een kind.
Het verhaal laat onduidelijk of de belofte te maken heeft met oosterse gastvrijheid die tot de slaapkamer reikt, of met Elisa's magische krachten.

EEN ZIEK KIND
De vrouw reageert met huiver. "Als je mij maar geen illusies maakt!" zegt ze droevig. Ze baart een zoon. Hij groeit op en op een kwade dag gaat hij naar het veld, naar zijn vader en de maaiers. Natuurlijk. De kleine jongen staat tussen de maaiers en doet alsof hij een van hen is om vaders trots te winnen.
Plotseling grijpt hij naar zijn hoofd. Bijbelgeleerden opperen een zonnensteek. Uitdroging, bewusteloosheid, bijna dood.

MOEDER LEEUWIN
De moeder zit met haar doodzieke kind op schoot. Ze heeft maar één idee: ze moet naar de wonderdokter, naar Elisa. Hij is de enige die redden kan. Ze zal zich door niets laten tegenhouden. Niet door haar man, niet door de knecht van Elisa. Ze is de moeder die als een leeuwin vecht voor haar kind, die autoritaire deuren opentrapt, die tot elke specialist, rechter en directeur doordringt, voorbij elk fatsoen en iedere redelijkheid.
Het verhaal grijpt me aan. De moeder vecht om haar kind. Ze heeft lak aan bureaucratie en gewichtige barrières. Ze wil dat haar kind leeft. Ze weet dat Elisa kan helpen en ze dringt koste wat het kost tot hem door.
Elisa staat bekend als een nukkige, ijdele man. Ook mannen Gods kunnen kleinzielig zijn. De bijbel vertelt ergens hoe Elisa een keer onderweg was naar Betel. Tijdens de klim naar de stad begonnen enkele kinderen hem uit te schelden. "Klimmen, kale!" riepen ze. Elisa vervloekt ze en beren verslonden tweeënveertig van hen. Ik wil maar zeggen...
Maar de vrouw zet door. Ze zoekt Elisa niet omdat hij zo vriendelijk is. Ze wil haar kind laten leven.
Ik heb machteloze uren naast moeders en vaders gezeten die een ziek kind op de arm droegen, die in het ziekenhuis zaten, die wanhopig hadden gewaakt in Nijmegen, in Maastricht, soms lief opgevangen door meelevende doctoren en verpleegenden, soms monddood gemaakt door een hooghartig instituut. Ik heb hun worsteling gezien. Hun diepste wil om dit kind te redden; alles liever dan zijn dood, liever zèlf het leven verliezen dan dit kind te moeten laten sterven. En tegelijk hun angst dat hun kind lijden moet. Ze is aangrijpend, deze moeder die met haar zo goed als dode kind naar de man Gods gaat. Ze laat zich niet met een kluitje in het riet sturen. Ik zie mijn eigen moeder die voor me vocht toen ik difteritis had en de huisarts het niet onderkende.

ILLUSIE... ?
Maar dan komt er een zin in het verhaal waarop mijn geest ontspoort. Dan staat er iets dat niet kan! De moeder maakt een verwijt aan Elisa. Ze herinnert hem aan het moment van de geboorte. Elisa had gezegd dat ze een kind zou krijgen. "Maak me geen illusies!", had zij toen geantwoord. En nu, nu heeft haar wantrouwen gelijk gekregen: haar zoon is een illusie gebleken."
Deze opmerking doet me pijn. Zo mag een moeder niet denken. Het leven van haar jongen was kort, jawel. Hij heeft haar niet een verzorgde oude dag bezorgd. Maar hij was toch geen illusie...!
Als ik sprakeloos bij ouders zit die een kind hebben verloren dan hoop ik maar één ding. Ik hoop dat zij op enig moment uit zichzelf het gevoel uitdrukken dat dit kleine kind met zijn veel te korte leventje de moeite waard was. Ik hoop dat ze zich realiseren hoe dit wezentje, dit engeltje, hun leven heeft verrijkt. Hoe het hun kijk op zin en waarde heeft verdiept. Hoezeer het een gapende wonde heeft nagelaten, juist omdat het zo waardevol was. Alles mag in hun leven illusie zijn geweest, maar niet deze kleine! Ik hoop dat zij ondanks deze afschuwelijke dood toch de geboorte niet betreuren, maar zeggen: we zouden hem niet gemist willen hebben... Wat hebben we genoten van zijn blik, zijn eerste gepruttel... het doet zo pijn omdat het zo geweldig was.
Dat begrijp ik dus niet van de vrouw uit Sumen. Dat ze niet tegen Elisa zegt: wat waren ze wonderlijk mooi die veel te weinig jaren met mijn zoon.
Misschien komt het omdat de moeder nog vecht als een berin. Ze zet een klauw in de ziel van Elisa. Ze chanteert hem tot het uiterste, want ze doet alles voor haar kind. Mensen kunnen eindeloos treuren als een einde komt aan een relatie. Dat is ontroerend. Maar nog ontroerender is het als mensen elkaar waarderen zolang dat nog kan. Nog waardevoller is het als we elkaar genieten nu we er zijn. De Sunammitische vrouw is een moeder van allesomvattende bijstand!

EEN BEKER WATER
Lieve kinderen. Annelies was helemaal alleen thuis. Ze was boos. Mamma had beloofd dat ze maar tien minuutjes bij de buurvrouw was. Ze had de tijd aangewezen op de klok. Maar niks hoor! Daar ging de bel. Gelukkig. Annelies rende naar de deur. Daar stond een oude man. Ze schrok. Hij had vieze kleren aan. Dat zag ze direct. Ze was bang. De man was niet geschoren. Hij boog zich voorover. Hij viel bijna de gang in. Hij rook naar stink. De man stak zijn hand uit en zei iets dat Annelies niet kon verstaan. "Wil je wat drinken? Of wil je een koekje?", vroeg ze gauw om hem niet boos te maken. Annelies haalde gauw een glas water en drie koekjes. Gelukkig, de man was niet omgevallen. Drie kwartier later kwam mamma thuis. Met rode wangen vertelde Annelies haar verhaal. Toen gebeurde er iets wat Annelies niet had verwacht. Mamma werd boos. "Als je dat voortaan maar uit je domme hoofd laat!" Veel te gevaarlijk. Haar broertje Eric vond dat ook. Pappa ook. Annelies begreep er niks van.
Lieve kinderen. Annelies had gedaan wat Jezus had gezegd. Ze had een glas water gegeven aan een zwerver. Misschien had ze het niet moeten doen. Misschien was het gevaarlijk. De hele familie was boos. Maar God zei: dank je wel, Annelies, ik kom nog eens bij je langs!