ELFDE ZONDAG DOOR HET JAAR
© Harrie Brouwers, Voerendaal

GOD IN DE ACHTERUITKIJKSPIEGEL

DRÈF SÈSSIES
Een Amsterdammer wilde me eens duidelijk maken dat stedelingen nog maar heel weinig affiniteit met de natuur hebben. Ze kennen weinig planten en dieren bij naam. "Voor ons zijn er eigenlijk maar twee soorten vogels: sèssies en drèf-sèssies! (sijsjes en drijf-sijsjes)" Hij bedoelde vogels in de lucht als de ene soort en vogels op het water als de andere. Voor velen van ons zal het niet veel anders zijn.
Soms mag je met mensen wandelen die je kunnen wijzen op een enorme rijkdom aan leven; die dat waarnemen, onderscheiden en benoemen. De bijbelse mens hoorde tot die groep.

ARENDSVLEUGELS
Hoe voelt God?
Mozes had daarover nagedacht. Hij voelt veilig. God was de kracht geweest waardoor hun bevrijdingsactie uit Egypte was geslaagd. God had hen naar de vrijheid gevoerd zoals arenden hun jongen dragen. Op arendsvleugelen.
Rabbijnen hebben over dit bijbels beeld, en over veel andere, diepzinnige gedachten opgeschreven. Waarom wordt God met een arend vergeleken? Waarom niet met een andere vogel, een duif bijvoorbeeld?
Wel, de meeste vogels dragen hun jongen tussen hun poten en als ze gaan vliegen, vliegen ze boven hen. Ze willen hun kinderen immers beschermen tegen de gevaren van boven, van roofvogels. Maar de arend hoeft de gevaren van de hemel niet te vrezen. Hij is beducht voor de mens, die van beneden zijn pijlen richt. Daarom vliegt de arend ònder zijn jongen. Zo heeft God zijn volk beschermd, door zichzelf te plaatsen tussen zijn kinderen en de pijlen van de mensen.

VADER EN ZOON OP REIS
De Rabbijnen verduidelijken het beeld met een andere parabel. Als een man met zijn zoon op reis gaat, dan loopt hij niet achter hem. Er zouden rovers uit de struiken kunnen springen om het kind te ontvoeren. Vader loopt niet voor hem uit, er zou een wolf kunnen aansluipen en het kind weg roven. Nee, de vader zal zijn kind op de schouders nemen. Hij verbindt zijn eigen lot met dat van zijn kind. Zo heeft God zijn volk uit Egypte geleid.

GODS ONGERIJMDHEID
Zijn dit vrome gedachtes, wensdromen, ontsproten aan onze angst voor het leven? Is God te ervaren als een arend die zijn kinderen beschermt en op vleugels draagt?
We hebben veel verhalen bewaard over die vlucht door de woestijn. De bijbel staat er vol van. Verhalen over wanhopige mensen, over mensen die terug willen, die dreigen te verhongeren, die zich door God in de steek gelaten voelen. Verhalen over een moedeloze Mozes die het gemopper en gemor van zijn volk beu is. De dappere slaven waren in de nacht van Pasen het land uitgevlucht. Al spoedig verlangen zij terug naar de vleespotten van Egypte. Liever slaaf dan hongerig, riepen zij. In opperste wanhoop dansten ze achter gouden beelden aan.
Hoe zijn deze verhalen te rijmen met die arend die zijn jongen op vleugels draagt? Ik denk dat de ongerijmdheid een beschrijving van het werkelijke leven is. Het leven kan een woestijn zijn. Mensen sterven te jong dikwijls en te hardvochtig. Kinderen worden geboren op aarde en de meeste vinden te weinig liefde en te weinig melk.

IN DE TERUGBLIK
Mensen zoeken hun weg met vallen en opstaan, met vertrouwen en wanhoop. En dan komen ze ergens uit en kijken terug. Zoals een bergbeklimmer om zich heen ziet, zoals je na een barre wandeling tenslotte op een bankje rust en tevreden terugblikt op het moeilijke pad. Zo kan het met Israël zijn gegaan. De vluchtgang door de woestijn was zwaar. Het stadse volk wist niets van sijsjes en kwartels, van verborgen waterbronnen en van manna. Ze hebben het met vallen en opstaan moeten leren.
Maar eenmaal, thuis, eenmaal wonend in een vrij land met melk en honing, terugblikkend op hun barre tocht breekt er iets van trots door, de tevredenheid van de eenzame fietser als hij onder de douche staat, dan is er ineens het besef van gedragen te zijn geweest, al die jaren, dan is ineens dat oorspronkelijk kinderlijk vertrouwen terug dat het allemaal zijn zin en betekenis heeft; dat god een levenskracht is die hen nooit in de steek heeft gelaten.
Dat is de woestijn: een periode waarin God heel erg ver weg lijkt. Maar als je later terugkijkt dan realiseer je je dat hij nooit is weggeweest. Als het arendsjong van vermoeidheid naar beneden balt, dan pas merkt hij de vleugels van zijn ouders.
Vandaag worden we overigens niet alleen uitgenodigd om ons te voelen als het beschermde en gedragen arendsjong, we worden ook geroepen om namens God die ouder te zijn, die arend, die hoeder, die herder voor de schapen, samen met de twaalf.

FEMKES CLUBJE
Lieve kinderen. Femke deed niets liever dan clubjes oprichten. Soms wel twee in een week tijd. Ze had al eens een paardenclub opgericht. Die spaarde foto's en strips over pony's en paarden. Daar was Femke voorzitster van. Ze had een Geheime Club opgericht. Niemand wist natuurlijk wat die deed want dat was geheim. Femkle noemde zichzelf geheime kamervrouwe. Ze had ook een ballet-club opgericht. Femke was de prima ballerina.
Vorige week was Femke helemaal door het dolle heen. Ze had in de struiken een jong poesje gevonden. Ze had het mee naar huis genomen en melk gegeven en een warm plekje in de schuur. En nou ging ze een club oprichten voor wees-dieren, voor alle poesjes en hondjes en vogeltjes, zelfs muizen en ratten, zonder pappa en mamma. Dat kon ze niet alleen. Dus liep ze de straat af op zoek naar meisjes en jongens. Er moest een clubblad komen, er moesten stevige hokken komen. Er moest voer worden verzameld, er moesten namen worden verzonnen voor de wees-dieren en vooral: er moest een zoek-ploeg komen om alle struiken en heggen na te lopen. Ze had minstes twaalf kinderen nodig.
"Dan ben jij zeker de baas van de club?" vroeg ik. "Nee", zei Femke. "Ik ben oppasser want ik moet alle dieren aaien." Als je iets goeds wilt doen dan richt je een club op.
Dat deed Jezus ook. Zoveel zieke mensen kwamen naar hem toe dat hij mannen en vrouwen zocht om hem te helpen. Zo richtte Jezus de "Help-alle-mensen-club" op. Kortweg: kerk.