SACRAMENTSDAG
© Harrie Brouwers, Voerendaal

DE EUCHARISTIE VOLGENS JOHANNES

OVER JUNKS EN FRIKADELLEN
Iemand vertelde zijn verhaal. Bij het station in Heerlen was zij aangesproken door een junk. "Of ze niet vijf gulden had voor het slaaphuis." "Bekende smoes", dacht ze, "zal toch wel voor drugs zijn." Een lichte ergernis beving haar. Die jongeren teren maar op de samenleving, kosten handen vol geld en als ze niet genoeg krijgen zullen ze het zich wel pakken. Maar ze had ook zelf een kind, durfde niet goed 'nee' te zeggen en had een losse munt van vijf gulden in haar zak dus ze hoefde haar beurs niet te voorschijn te halen en open te maken. Ze overhandigde haar aalmoes. De junk draait zich om en roept naar twee kameraden: "Hé, willen jullie een kop koffie....?!" En hij stak triomfantelijk zijn buit in de lucht. De vrouw vervolgde verwonderd en tevreden haar weg.
Op de Valkenburgerweg liep een zwerver te zoeken in de vuilnisbakjes bij de frites-tent. Een man die op zijn frikadellen stond te wachten keerde zijn hoofd af en bestelde er een bij. Hij liep ermee naar de zwerver, maar deze weigerde resoluut om de frikadel aan te nemen. Hij begaf zich snel naar de volgende afvalbak. "Doe hem maar in de vuilnisbak, dan haalt hij hem zich wel!", spotte een voorbijganger. De man wist niets beter te doen, deponeerde de frikadel in de bak en liep snel heen, om de weg voor de zwerver vrij te maken. Maar die kwam niet.

HET GELD VAN DE COMMUNICANTJES
Wij zien dagelijks ontroerende gebaren van mensen die willen delen. Mensen die kamers beschikbaar stellen voor vluchtelingen uit Kosovo, mensen die miljoenen gulden bij elkaar brengen omdat ze door medeleven worden bewogen.
Afgelopen week brachten de eerste communicantjes geld bij elkaar. Het was een deel van wat ze op hun feest in envelopjes gekregen hadden. Een groep bestemde het voor de stichting "Doe een wens" die voor zeer ernstig zieke kinderen een droomwens realiseert, een andere groep wilde zijn gave rechtstreeks naar de vluchtelingen in Albanië sturen. Het was bij elkaar ruim 1250 gulden.
De eucharistie is het geheim van God die woont waar mensen breken en delen.

JOHANNES ZONDER INSTELLINGSVERHAAL
Met het evangelie van Johannes is iets merkwaardigs aan de hand. Johannes schrijft dertig jaar later dan de andere evangelisten. Met name het laatste avondmaal krijgt heel veel aandacht. Jezus houdt er een uitvoerige redevoering, hij kondigt het verraad van Judas aan en hij wast de leerlingen de voeten. Maar Johannes beschrijft níet dat Jezus brood brak en zei: "Dit is mijn lichaam". Waarom laat hij dat weg? Het valt op. Johannes kent het verhaal immers zeker. En hij zal ook zeker de praktijk kennen van de eerste christenen die daags na sabbat samenkomen rond brood en wijn. Maar kennelijk vindt Johannes die liturgie niet het belangrijkste teken van Gods aanwezigheid.
Johannes vertelt wel hoe de gelovige samen zijn gestroomd en hoe ze allemaal eten krijgen, brood en vis. Het speelt zich af vlak voor de discussie die we vandaag lazen. En bij dit wonder van weinig-dat-genoeg-is, laat Johannes Jezus de woorden zeggen die in de eucharistie klinken: "Hij sloeg zijn ogen ten hemel, dankte God en brak de broden...." Johannes, of althans de auteur van dit stuk tekst, vindt het belangrijk dat Jezus voortleeft, niet alleen in de zondagse liturgie, maar juist in ons delen en breken op maandag en dinsdag.
De geschenken van de communicantjes aan de wereld horen wezenlijk bij de eucharistie. De vijf gulden voor de junk evenzeer. En de koffie van hem voor zijn lotgenoten is ook een teken van Gods nabijheid.

CHRISTOFFEL ZIEN EN NIET STERVEN
Er liggen eeuwen achter ons waarin het eucharistisch brood vooral aanschouwd werd. Het werd in hemelse barokke monstransen geplaatst en uitgesteld. Het werd in processie rondgedragen Dat bestaat nog steeds. Het opkijken naar een reddend symbool heeft altijd diepe indruk gemaakt. Zo geloofde de middeleeuwer dat je vandaag niet kon sterven als je had opgezien naar Christoffel. Alleen de aanblik was voldoende om de dag te overleven. Dat is de reden waarom op de kathedraal van Roermond boven op de torenspit een manshoge Christoffel staat te blinken. Pelgrims konden dan al van heel ver, nog van de overkant van de Maas de reddende beeltenis aanschouwen.
Het kijken naar de opgeheven hostie werd een absoluut hoogtepunt van de eucharistische beleving. Er ontstond ook behoefte aan een eigen Sacramentsdag, los van Witte Donderdag, buiten de vastentijd, zodat men het ongeremd kon vieren.
Allemaal mooie devoties, maar het is alsof Johannes met zijn benadering vooral wil zeggen: eucharistie heeft ook iets met onze dagelijkse offers van doen. Het speelt zich niet uitsluitend in de kerk af, maar ook in de wei, in een kamp, in een ziekenhuis... "Geeft gij ze maar te eten", zegt Jezus met nadruk. Eucharistie is het wonder van God die bestaat in onze liefde.

'MANNEKE' EN DE REST VAN DE TREIN
Lieve kinderen. Ik zat vorige week in de trein. Ik probeerde wat te lezen. Maar dat lukte niet erg. Ik zag tegenover me een oudere dame die stiekem in haar tas een bonbonnetje te voorschijn toverde en zo uit de vuist in haar mond duwde, bang dat iemand het zag. Naast me bestelde een heer een kop koffie zonder mij iets aan te bieden.
Vijf rijen voor me zat een heel druk jongetje. "Kom terug manneke", riep moeder, maar zolang Manneke moeders stem nog hoorde voelde hij zich veilig. Hij liep naar de deur en probeerde die open te trekken. Hij vroeg aan iedereen: "Waar ga je naar toe." "En nou is het genoeg" Moeder kwam uit haar stoel en trok Manneke bij haar op de bank. Ze frommelde wat in haar tas, ze vond een plastic zak, frommelde daarin en vond een rol snoep. "Als je stil blijft zitten, krijg je een snoepje." Manneke glunderde. Ineens zag moeder een verlegen meisje met grote ogen naar de reep snoep staren. "Geef dat meisje er ook maar een." Manneke sprong van haar schoot en ging naar het meisje toen. Die peuterde voorzichtig een snoepje uit de reep.
Maar nu ging Manneke verder. Gauw liep hij twee rijen van zijn moeder vandaan en begon toen aan iedereen in de coupé uit te delen. Hij glunderde. "Zo", zei de oudere mevrouw "ben jij jarig." "Nee", riep Manneke. Sommige mensen wilden niks, die vertrouwden het zeker niet en toen de hele rol op was rende manneke naar moeder en vroeg een nieuwe rol, want de trein was lang...
Plotseling schalde een harde stem uit de luidspreker. "We naderen station Heerlen, eindpunt van deze reis. Neem bij het verlaten van de trein uw bagage mee en vergeet niet uw kinderen." De conducteur maakte een grapje, want wie kon Manneke nou vergeten? Manneke wist waat God was.