VIJFDE ZONDAG VAN PASEN
© Harrie Brouwers, Voerenaal

LIEGEN DOE JE MET ZIJN TWEEEN

WAT IS WAARHEID
"Ik ben de weg, de waarheid en het leven." Een vreemde uitspraak. Ik gá de weg, ik spréék de waarheid en ik schénk het leven, dat begrijpen we. Maar Johannes laat het Jezus sterker zeggen: "Ik bén de waarheid."
Ik vraag me af: wat is waarheid? Wanneer heeft een mens waarheid te pakken? Of, misschien is dat makkelijker: wanneer líeg je? Nu, ik geloof dat als er gelogen wordt, dat er dan minsten 2 mensen zijn die liegen: eentje die luistert en eentje die spreekt.
Als je tegen een kind dreigend en met harde stem zegt: Jij hebt toch zeker niet die bloemen kapot gemaakt?!", dan zal het kind sterk gedrongen zijn om "Nee" te zeggen.
En als ik een enquête-bureau heb en 1000 Nederlanders op dinsdagavond per telefoon achter de televisie vandaan haal en ze door een vlotte juffrouw laat vragen: "Weet u de oorspronkelijke christelijke betekenis van Pasen?" Tien tegen een, dat ik maar "Nee" zou zeggen.

WAARHEID BESTAAT IN RESPECT
Waarheid kan pas onthuld worden in een sfeer van eerbied en ruimte. Er moet een huis zijn met ruimte voor velen, dan pas wordt ik uitgenodigd om waarheid te spreken. En als mijn omgeving allerlei verwachtingen en fatsoensnormen hanteert, dan zal de waarheid onder druk komen te staan. Dat komt natuurlijk omdat we als mens maar en beperkte kijk hebben op de wereld. En in die kijk speelt ons eigen belang en vitale rol. Het is niet zozeer dat we daardoor altijd bewust liegen, maar het is wel zo dat onze kijk op de werkelijkheid gekleurd is door ons belang.
Mensen die met elkaar in ruzie en onmin leven, die kunnen allebei een zeer overtuigende uitleg daarover geven, waarin ze allebei heilig geloven, omdat het hún waarheid is, maar ze is door zoveel belang gekleurd, dat de verhaal nooit bij elkaar te brengen zijn. Zo is het ook in het groot.
Als iemand zegt "De benzine is duur". Is dat waarheid. Het is waar als je het eigen belang voor lief neemt. De benzine is de laatste jaren behoorlijk duur geworden, en je kunt voor 50 gulden minder ver rijden. Kijk je naar een groter belang, bijvoorbeeld van het milieu, van het terugdringen van verkeer, van het bewaren van fossiele brandstoffen, dan is de benzine misschien nog veel te goedkoop.
Als iemand zegt: "Er zijn te weinig priesterroepingen" dan is die uitspraak maar gedeeltelijk waar. Want ja, er zijn veel minder priesters dan twintig jaar geleden. Maar wie zegt dat er misschien niet roepingen genoeg zijn, maar dat wij niet in staat zijn om dit potentieel bij jongeren, mannen en vrouwen te openen.

WAARHEID BESTAAT IN ONBAATZUCHTIGHEID
Ik bedoel dit: Alle uitspraken die wij doen bevatten iets van onszelf. Ons eigen belang. Onze visie op de wereld, op goed en kwaad. Onze visie op fatsoen en schoonheid. Onze geheime angst en hoop. Al dat kijkt met ons mee als we naar de mensen kijken. En daarom is de waarheid die we onthullen altijd slechts onze waarheid. En precies dàt heeft Jezus in zijn leven proberen te overstijgen. Want de weg die Jezus ging, van Galilea naar Jeruzalem, die weg bracht hem op zijpaden, in kleine dorpen, die bracht hem in gesprek met een verstoten en veroordeelde vrouw, met een groep melaatsen, met kleine kinderen, met tollenaar en zondaars van allerlei slag. De weg die Jezus ging was een doorbreking van het eigenbelang. En daarom was de waarheid die Jezus onthulde niet meer een vorm van zelfhandhaving.

WAARHEID BESTAAT IN GOD
Jezus zag in die vervloekte Zacheüs een kind van God. Jezus probeerde zijn eigen belang zo hoog te ontstijgen, dat zij visie op de werkelijkheid wel leek samen te vallen met die van God. En daarom zegt Johannes: Jezus is de waarheid, hij is de weg naar God, naar het leven. Wie groeit in onbaatzuchtigheid, die groeit in waarheid, wie handelt zonder het eigen belang voorop te stellen die onthult waarheid en die heeft het ware leven te pakken.

HET SPROOKJE VAN DE ARME SLEUTELDRAGER
Er was eens een arme man die slechts een rijkdom had: de sleutel van de hemelpoort. Hij was er voorzichtig mee, want de pastoor had gezegd dat dit het kostbaarste bezit was. Met ijzerdraad had hij de sleutel om zijn middel gebonden en elke ochtend prees hij zich gelukkig. Nu gebeurde het op zekere dag dat de sleuteldrager een arme man tegenkwam. Deze was de ongelukkigste man ter wereld. Hij had zijn sleutel voor de hemel verloten. Onze arme sleuteldrager bedacht zich geen ogenblik en hij schonk de man zijn eigen zo lang gekoesterde sleutel. Daarover was de ander weliswaar blij, maar ook zeer verwonderd. Hij vroeg: Hoe moet het nou met jou als je gestorven bent? Och, zei de arme sleuteldrager: "Ik zal die sleutel niet nodig hebben. De deur zal openstaan.