PALMZONDAG
© Harrie Brouwers, Voerendaal

JUICHEN EN HUILEN

EEN TAK OM TE SLAAN
Palmzondag werd al in de oudheid gevierd met takken. Niet van die kleine takjes maar van die grote palmbladen, waar je flink mee kon zwaaien. Uit gebeden in oude liturgie-boeken blijkt dat men deze forse palmtakken ook als een soort wapen aanvoelde in de strijd tegen het kwaad. De takken dienden om het kwaad van zich af te slaan. Ze waren wapenen tegen de boze machten. Een palm in de hand gaf je een gevoel van veiligheid.
Nog iets interessant kun je vinden in de lezingen die men in de middelleeuwen op palmzondag las: het verhaal van Noach. In het verhaal van Noach komt een duif voor met een palmtak in de bek. Die tak is een bewijs van redding die in aantocht is. De tak bewijst dat het water op aarde begint te zakken en dat er weer planten gaan groeien. De tak is een signaal van de hoop.
Vroeger namen de mensen allerlei groene takken mee. Wilgentakken bijvoorbeeld. En bloemen. Palmpasen heette vroeger ook wel bloemen-pasen, "Pascha Floridum", de dag waarop in 1513 door ontdekkingsreizigers land werd ontdekt dat ze dan ook Florida noemden.
De gewijde takken werden op de vier hoeken van de akkers geplaatst of boven op de stal, want ze konden het kwaad afweren, zo dacht men.
(Zie: De viering van Palmzondag, Ko Joosse, Diocesaan Pastoraal Centrum Rotterdam)

TONEEL SPELEN
Mensen hielden van toneel spelen. Spelend kroop je zelf in het verhaal. Dan was je zelf een toeschouwer langs de weg en je zwaaide naar Jezus. Daarom begon de palmprocesessie buiten de stad. Bij de poort aangekomen werd met het processiekruis een paar keer hard tegen de poort gebeukt. Die werd dan opengedaan. Later deden de misdienaars dat op de kerkdeur.
Het werd nog mooier. Mensen bouwden een houten ezel en die werd op wielen voortgetrokken. Iemand die Jezus speelde mocht erop zitten. Op het zangkoor probeerde het koor de meerstemmige Kyrië langzaam te laten overgaan in het balkend geluid van een ezel. De pastoor werd er ook vrolijk van en begon moppen te vertellen, zo ruw vaak dat ze al spoedig verboden werden.

VROLIJK MET EEN TRAAN
Palmpasen is altijd een vrolijk accoordje geweest tussen de blijdschap om het voorjaar en de lijdensweek van Jezus. Een vreemde combinaties, of is het misschien ook weer heel gewoon, dat samengaan van lachen en huilen, van hoop en wanhoop, van steunbetuigingen en verraad?
Inderdaad, het is werkelijk uit het leven gegrepen. De week waarin Jezus werd veraden, waarin zijn kerkelijke overheid hem kwijt wilde omdat hij te gevaarlijk werd. Die week begon zo mooi. En het pijnlijke is dat ze Jezus misschien daarom zo nodig wilden aanpakken, omdat hij zoveel succes had.
Bloemenpasen is: hoe we dachten dat het zou moeten zijn. Jezus als vredeskoning in Jeruzalem en de mensen zin-gend langs de kant. Een koning die niet corrupt is, die niet omkoopt, die niets ritselt achter gesloten deuren. Een koninkrijk zonder geheime diensten, zonder moordaanslagen. Een land zonder uitbuiting, waar iedereen een rechtvaardig loon krijgt, waar de vreemdeling in aanzien staat en de weduwen, zieken en kinderen niet aan hun lot worden overgelaten. Een te-mooi-om-waar-te-zijn land, een godsrijk.

TUSSEN IDEAAL EN WERKELIJKHEID
Daarom staan we te juichen, omdat het zo moet worden. Maar het is anders gegaan. De werkelijkheid botste hard op de droom. De realiteit is niet makkelijk om te toveren. Het kwetsbare liefdesideaal hooghouden roept strijd op; dat geeft schreeuwen; dan hoor je roepen 'kruisig Hem!" Dat is de harde werkelijkheid van alledag. De machteloosheid om de armen in de wereld brood te reiken; om de waanzinnige moordpartijen in Afrika een halt te roepen; om vrede in Kosovo tot stand te brengen. De machteloosheid die je voelt tegenover zwervers en eenzamen in onze eigen stad. Jezus wordt er het slachtoffer van, in de week die volgt. Palmzondag is de droom, Goede Vrijdag is de realiteit. Maar wij, Jezus' vrienden, wij zullen ons niet bij die realiteit neerleggen. De droom van Palmzondag mag naïef zijn geweest, maar we blijven geloven in de kracht van de liefde en in de overwinning van Gods bedoelingen met de mens. Dat zullen we met Pasen vieren. Die strijd tegen machteloosheid en onverschilligheid heeft een droom nodig, een succesverhaal. Palmzondag geeft het, met een palm als een stok, of als het liefdesbriefje van een postduif: "het water staat tot aan onze lippen, maar er komt redding!"

EEN PALM-PASEN-ZWAARD
Lieve kinderen. Veel kinderen maken een palmpasenstok. Die stelt de palmtakken voor waarmee de mensen naar Jezus zwaaiden. Maar er hoort meer bij zo'n stok. Bijvoorbeeld een haantje van brood. Dat haantje stelt Jezus voor. Want een haan begint te kraaien als de zon opkomt. De haan zegt: het licht komt gauw!
Bovendien wijzen haantjes op kerktorens de richting van de wind. En het haantje draait zich dan met zijn snavel tegen de wind in. Daarom is het haantje een vogel met durf. Hij pakt de wind niet in de rug maar van voren! Verder zitten er eitjes in de palmpasen. Eitjes van de lente, eitjes waar kuikentjes, waar nieuw leven uit komt. Als het goed is, zit er ook een ronde hoepel om de stok. Die hoepel stelt de kring voor die de zon aan de hemel trekt. Die heeft te maken met de lente.
Veel vaders vinden zo'n zonne-cirkel moeilijk te maken. Ze maken geen hoepel rond de stok. Ze timmeren er een dwarslat tegenaan. Dat is wel leuk, want nu kunnen de kinderen, als de eitjes op zijn, de stok als zwaard gebruiken. Je kunt er vijanden mee van het lijf slaan.
Precies zo hebben de mensen eeuwen lang hun grote palmtakken ook gezien. Soms waren die wel twee of drie meter hoog. Als een wapen, een stok. Ze waren wapenen tegen de boze machten. Een palm in de hand gaf je een gevoel van veiligheid. Net als een houten zwaard.
Met een palmpasen in de hand vier je eigenlijk al een beetje Pasen. Je viert het feest van het nieuwe leven en van de lente. En als alle eitjes op zijn, dan houd je nog een zwaard over!