KERSTNACHT
© Harrie Brouwers, Voerendaal

ZIJ LAGEN BIJ NACHT IN " 'T VELDJE "

DOE IK HET GOED...?
Lieve mensen, ik kan dit niet met genoeg eerbied vertellen, maar de mooiste kerstviering in deze kerk is die met de bewoners van (het dagverblijf voor geestelijk gehandicapten) " 't Veldje". Eerst komen een paar bewoners het feest voorbereiden. "Wat willen jullie?" vraag ik. "Zoveel mogelijk misdienaars. Hoeveel togen zijn er?" Tijdens de dienst lopen er tien misdienaars en misdienettes om me heen. Sommigen sjokken gemoedelijk, anderen zweven bijna, zo plechtig. Een koortje zingt "Nu zijt wellekome". Ze schreeuwen het op één toon, maar om het hardst en overal in de kerk staan ze te dirigeren. De misdienaars zijn gaan zitten. Om de vier minuten roept Arthur: "Doe ik het goed?" "Jow!" roep ik en we bidden verder. Het grijpt me aan. Deze mensen spreken en handelen zo rechtstreeks uit hun gemoed. Een misdienaar duwt me weg bij de microfoon. Hij spreidt zijn armen en bidt "Dominus vobiscum..." en brabbelt er imitatie-Latijn achteraan. Op de eerste rij begin een vrouw te giechelen. "Mag ik even?" ik neem zijn plaats weer in en bidt de consecratie. We vieren Gods menswording en die is vanavond voelbaar. Na afloop gaan we naar de sacristie. Dat is moeilijker voor mijn misdienaars want nu moeten ze langs de glunderende gezichten van hun ouders. Een jongen, nou ja man, schaamt zich en verschuilt zich achter mij. Als we zijn ouders voorbijgaan verbergt hij zijn gezicht in mijn kazuifel. Eenmaal de ouders gepasseerd is de gêne verdwenen. Hij gaat stralend achter hen staan voor op de foto. Dat is toch Jezus' boordschap: dat mensen die niet in tel zijn, meetellen? De herdertjes lagen bij nachte, zij lagen bij nacht in "het Veldje..." neurie ik zachtjes voor mij uit.

OM NIETS BEMIND
Wat brengt u naar de kerk vannacht? Trouwe kerkgangers en -gangster...? Wat brengt u naar de kerk, tieners die met welwillende tegenzin gedacht hebben, "Laat ik maar niet moeilijk doen"? Wat boeit ons in dat simpele verhaal van een man en een vrouw die elkaar liefhebben en een kindje krijgen, een beetje ongelegen, opgejaagd door de regering ergens in een stal? Er zijn veel kerkelijke verhalen die de mensen afschrikken. Verhalen over moraal en seksualiteit, verhalen tegen vrouwen en democraten, discriminerende verhalen tegen mensen die anders geaard zijn. Daar komt geen mens op af. Maar vanavond zijn we bij Maria die een kind krijgt. Dat is een verhaal dat niemand zich kan toe-eigenen, dat door geen paus of keizer is geannexeerd. Maria baart en hoort de hemel zingen.
"Doe ik het goed?" roept de misdienaar weer. "Jow!" Een oud meisje beklimt moeizaam de treden van het altaar, knijpt haar ogen dicht in opperste concentratie en bidt voor een overleden huisgenoot. Huilend loopt ze terug.
Dat kindje in de wieg brengt ons hier. Daar hoeft niet zoveel Gloria of wierook bij. Hier betreden wij heilige grond, hoe onkerkelijk of ongelovig ze ook zijn. Een pasgeboren wordt bemind. Het kan nog niks. Het denkt niet, het presteert niets noemenswaardigs. Maar het is zichzelf. Het ligt, het boert, het huilt, eventueel de hele nacht. Het toont geen eerbied voor de pastoor en laat zich niet misleiden door zoete beloftes. De pasgeborene is ongegeneerd zichzelf en wordt bemind. Hartstochtelijk bemind. De ouders snellen toe, ze liggen wakker, kopen nieuwe speeltjes en geitenmelk, raadplegen natuurartsen, gaan desnoods naar de kerk, maar de pasgeboren hoeft niets te presteren. Die wordt om niets bemind. Dat is onze verlossing.

UIT STERRENSTOF EN LIEFDE
Wij, Europeanen van de twintigste eeuw, gaan gebukt onder het neurotisch idee dat we in de kern van onze persoon niet beminnenswaardig zijn. We moeten de achting en de liefde verdienen door een titel op de deur, door een inkomstenstrookje met genoeg vóór de komma, door een strakke auto of een radde tong, door een verre wereldreis en een dure das. Daarom leren we al jong om verborgen gevoelens te verdringen, verboden gedachtes te negeren en angsten te overschreeuwen. En dit verhaal kan ons bevrijden. De geboorte is een godswonder. Uit het niets en uit liefde ontwaakten we en kwamen te wonen in een lichaam dat gemaakt is uit atomen, in vergeten verten ontstaan in vergane sterren, en we werden bemind en op handen gedragen, niet om onze prestaties maar omdat we er waren, omdat we beminnenswaard waren. Vanwege het bestaan zelf. De hemel zong een lied. Engelen verkondigden Gods liefde, de sterren zongen hun vreugde, en de herders namen de boodschap over. In het Veldje was na afloop feest. Er werd vrolijk gegeten en gedronken en hier en daar gedanst. Ze voelden zich bemind en deden zich niet anders voor, ze waren goed genoeg voor het kerstkindje. God kuste de aarde want deze Jezus zou het later verkondigen als zijn visie op God en mens. Je bent bemind, ook jij angstige verraderlijke tolbeambte; je bent bemind, gevaarlijke verstoten lepralijder; je bent bemind zoals de vogels en de bloemen en de pasgeborenen. We zijn gemaakt uit sterrenstof en liefde.

EEN HUISJE VOOR GOD
Lieve kinderen. Als kind verheugde ik mij heel erg op Kerstmis. Uit de winkel werd een doos meegenomen waar pakjes boter in hadden gezeten. Dan pakte mijn vader grote vellen pakpapier en daar moesten we met plakkaatverf rotsen van maken. Het leuke was dat je dat heel slordig mocht doen. Nee, je móest het slordig doen, hoe meer je knoeide des te echter ging het op een rots lijken. Als het papier klaar was dan werd het pas echt leuk, dan moest je het kreukelen. Dat mocht anders nooit, je moest papier altijd netjes vouwen, maar met kerstmis mocht je..., nee je mòest het papier verfrommelen en dan werd dat rondom de doos een prachtige grot. Dan gingen we in de tuin rotzooi oprapen, takjes, bruine bladeren, zand... we strooiden het over de stal. Zo bouwde we een huisje voor God. Met veel kliederen en kreukelen. God zoekt de mensen op zoals ze écht zijn, als ze zich niet mooier voordoen dan ze zijn. God kun je vinden waar mensen eerlijk van elkaar houden.