2009 - 27ste zondag door het jaar © Ad Blijlevens, Heerlen
evangelie: Markus 10, 2-16

EERBIED VOOR MENSEN

Het scheppingsverhaal dat we in de eerste lezing hoorden, beschrijft de nauwe band tussen man en vrouw als samen de ene mens. We kunnen het lezen als een beeld bij uitstek van de innige verbintenis van God en zijn volk. God verbindt zich aan zijn volk, het volk wordt aan God verbonden als fundament voor de voortgaande geschiedenis van trouw. Mensen worden uit liefde geboren, zoals volgens dat dichterlijke verhaal de vrouw voortkomt uit het hart van de mens. Het gaat er hier niet om, een beeld te scheppen alsof de vrouw tweederangs zou zijn en totaal afhankelijk van de man. Een mooi joods verhaaltje maakt dit duidelijk. Het zegt: De Talmoed vraagt zich af: Waarom staat er dat de vrouw is geschapen uit de zijde van de man? Dan wordt geantwoord: Zij is niet geschapen uit zijn hoofd; hij zou denken dat hij haar zelf heeft bedacht. Evenmin is ze geschapen uit zijn voeten; hij mocht zich zijn meester wanen. Er staat geschreven dat ze is geschapen uit de zijde, opdat ze dicht bij zijn hart zou zijn. Ook dit is natuurlijk een beeldende manier van spreken.
En dan het evangelie van vandaag. Het speelt zich af tijdens de tocht naar Jeruzalem. We mogen er hier van uitgaan dat de tocht naar Jeruzalem een invulling is van de oude belofte: Jezus trekt als teken van God op naar zijn bruid, Jeruzalem. Hier gaat in vervulling wat in veel profetieën werd beschreven: God zal zijn bruid opzoeken, vooral wanneer ze verdwaald is. Iemand (Hein Jan van Ogtrop) zegt: 'Niemand zal Jezus er nog van kunnen weerhouden, de stad binnen te gaan waarover Jezus heeft geweend zoals een bruidegom weent over zijn bruid, een man over zijn vrouw. Hij zal trouw blijven tot het einde'.

In dit licht kunnen wij het gesprek verstaan tussen Jezus en degenen die Hij onderweg tegenkomt, onder anderen farizeeën. Dat gesprek lijkt slechts te gaan over juridische kwesties omtrent huwelijk en scheiding. Jezus' antwoord echter gaat niet over juridische vragen, maar over de eerbied van de man voor diens vrouw, de achting van mensen voor elkaar. Iedre mens draagt Gods beeld. Als wij dus iets willen zeggen over huwelijk en echtscheiding, moeten wij ons vooral houden bij de rode draad van respect en eerbied als fundament voor zorg voor mensen.Het gaat hier niet om nadruk op de huwelijksband als voor eeuwig vastgelegd, waarbij echtscheiding alleen maar uit de boze zou zijn. Het gaat ook niet om het verdedigen van de waarde van het huwelijk. Er wordt gesproken over respect en eerbied voor mensen, in welke omstandigheden dan ook. Niemand mag het bezit zijn van iemand anders.

Dit is dus heel wat anders dan het ontzettend negatieve dat wij in onze maatschapbij zien of horen gebeuren.We worden nogal eens opgeschrikt door verhalen over mensenhandel, vooral vrouwenhandel. U weet, er bestaan zelfs internationale netwerken waarin vrouwen, met name meisjes, misdadig van het ene continent naar het andere worden gesmokkeld om onder zware druk de prostitutie in te gaan. Mensen worden behandeld als koopwaar, waarmee men meent te kunnen doen wat men wil. Gelukkig bereiken ons ook berichten over netwerken van mensen, onder wie veel vrouwelijke religieuzen, die vechten tegen mensenhandel en voor het zelfbeschikkingsrecht van mensen, waar dan ook. Gelukkig gaat bovendien het vechten tegen mensenhandel vaak samen met een appèl om iets te doen aan de armoede van zovelen die juist ook door hun armoede worden misbruikt.
Ook hoorden we in het evangelie: het gesprek van Jezus en zijn leerlingen werd gevoerd onderweg naar Jeruzalem: Jezus trekt als bruidegom op naar zijn bruid, aan wie Hij trouw zal zijn tot het einde. We kunnen daarbij dit bedenken.

Ook in Nederland is het aantal echtscheidingen toegenomen. Soms wordt er nogal hard over geoordeeld en scheert men alles over één kam, alsof iedere scheiding zou voortkomen uit louter egoistisch gedrag. Het beeld moet natuurlijk veel en veel genuanceerder zijn, - en in sommige omstandigheden is het onmogelijk met elkaar verder te gaan als huwelijkspartners. Ik heb overigens niet alleen huwelijksverbintenissen op het oog, maar ook velerlei andere relaties die in beginsel bedoeld zijn als duurzame verbintenissen. Er zou nog veel te zeggen zijn, maar dat is hier nu onmogelijk. Wat er verder van zij, - wanneer wij nadenken of/en spreken over huwelijk of over een verbintenis in de breedste zin van het woord, dienen wij te denken, te voelen en te spreken in respect en eerbied voor welke mens dan ook.
Niemand kan uiteindelijk over de weg die mensen moeten gaan oordelen, evenmin als we kunnen verdoezelen dat de een de ander met geweld gebruikt en misbruikt. Ik eindig graag met de derde strofe van een huwelijkslied van Huub Oosterhuis:

'Zoals ten einde toe twee mensen twee aan twee
hun lange wegen gaan en God gaat met hen mee,
zo zal Hij met u zijn in leven en in dood,
Hij wordt uw brood en wijn, en dit geheim is groot'.

(Met dank aan Marie-José Janssen & Gerard Zuidberg, Vóór het luiden van de klok, 287-291)