2010 - 4de zondag in de 40-dagentijd © Ad Blijlevens, Heerlen

IEDEREEN ERBIJ LATEN HOREN

In hoofdstuk 15 vertelt Lucas drie gelijkenissen. Ze gaan over een herder die een verloren schaap gaat zoeken, over een vrouw die het huis veegt om een verloren geldstuk terug te vinden, èn de gelijkenis die wij zojuist hoorden. Alle drie gelijkenissen zijn een reactie van Jezus op Farizeeën en schriftgeleerden die Jezus verweten dat Hij omging met tollenaars en zondaars en zelfs met hen at (Lc 25,1 2). In alle drie verhalen is er vreugde en wordt er feest gevierd over het terugvinden van wat verloren was. Naar aanleiding van het terugvinden van het geldstuk zegt Jezus: er is in de hemel vreugde over één zondaar die zich bekeert. En bij het terugvinden van het schaap zegt Hij: er zal in de hemel zelfs meer vreugde zijn over één zondaar die zich bekeert dan over negenennegentig rechtvaardigen die denken geen bekering nodig te hebben. En tenslotte: in de gelijkenis over de verloren zoon is de oudste zoon het niet eens met de feestelijke ontvangst van zijn teruggekeerde losbandige broer. Afhankelijk van wat mensen in die laatste gelijkenis het meest belangrijke vinden, noemen zij die gelijkenis de parabel van de verloren zoon, van de barmhartige en liefdevolle vader, van de jaloerse oudste zoon, of, meer neutraal: de parabel van de vader en de twee zonen. Wie er moeite mee heeft dat het opnieuw alleen over mannen gaat, kan uiteraard in plaats van de mannelijke figuren, vrouwelijke figuren laten optreden. Het gaat om de ro1 die ze in het verhaal spelen en om de houdingen die ze uitbeelden.

Zoals de evangelist Lucas de gang van zaken voorstelt, rechtvaardigt Jezus met deze drie gelijkenissen zijn omgaan met mensen die er volgens de normen van de godsdienstige leiders van toen niet bij hoorden. Tegelijk houdt de evangelist Jezus als voorbeeld voor aan zijn geloofsgemeenschap waarbinnen mensen dreigden te worden buitengesloten om religieuze motieven en normen. Ik vind het niet zo gemakkelijk te achterhalen, om welke werkelijkheid in het leven van Jezus, in dat van Lucas' geloofsgemeenschap en in ons eigen leven deze gelijkenissen precies gaan. Is er vreugde omdat het verloren schaap weer keurig in de kudde meeloopt? Is er vreugde omdat de losbandige verloren zoon voortaan weer netjes zijn vader dient en al diens geboden onderhoudt zoals de oudste dat altijd al heeft gedaan ((Lc 15,29)? In zo'n soort moraliserende uitleg is het verschil tussen de Farizeeën en schriftgeleerden enerzijds en Jezus anderzijds niet méér dan dat de Farizeeën en schriftgeleerden sommige mensen al hebben afgeschreven en buitengesloten, terwijl Jezus nog probeert hen terug te winnen.
Ik zie bepaalde uitleggers al het moraliserende vingertje heffen: gescheiden mensen,

wie homofiel of lesbisch is, ongehuwd samenwoont of nog andere dingen doet die niet mogen, zijn gewaarschuwd. Als zij zich bekeren, zal er grote vreugde zijn. Zo niet, dan worden ze buitengesloten en horen ze er niet bij. Wat zij ook aanvoeren om hun gedrag te rechtvaardigen, het baat hun niets. Ze horen er niet bij. Maar zo ligt het bij Jezus zeker niet in deze gelijkenissen! Jezus treedt niet oordelend of veroordelend op. Hij zegt zulke mensen niet waar het op staat, wat zij niet mogen en wat zij allemaal moeten. Integendeel! Hij is uitnodigend en welwillend zoals in zijn ervaring zijn hemelse Vader dat ook is. Mensen die er volgens officiële normen niet bij hoorden, luisterden blijkbaar graag naar Jezus van Nazaret. Zij voelen zich bij Hem thuis en op hun gemak. Blijkbaar geeft Hij hun het gevoel dat zij erbij horen. Daardoor leven zij weer op en zien zij perspectief. En daar gaat het in de Jezusbeweging om. Wie zich aangesproken en geïnspireerd voelt door Jezus Messias, hoort erbij. Zo iemand mag niet worden uitgesloten op grond van een leefwijze waartoe hij of zij zich in eer en geweten geroepen voelt en waardoor men niemand kwaad berokkent. Nogal wat mensen die nu verloren dreigen te lopen omdat ze worden veroordeeld door bepaalde instanties en zich buitengesloten voelen, zouden weer tot leven komen als zij weer welkom waren in de christelijke gemeenschap waar zij graag bij willen horen. Gelukkig is er aan de zogeheten basis telkens opnieuw feest en vreugde over iedereen die weer opleeft en zich weer thuis voelt. Daar wint een bezielende spiritualiteit het van een angstig en benauwend moralistisch optreden.

Van harte hoop en wens ik voor anderen en voor onszelf dat wij dit mogen beleven en tot uitdrukking brengen: in ons leven, dat in feite een mengeling is van zin en onzin, van heil en onheil, van hoop en twijfel, heeft de goedheid van God het laatste woord. Mogen wij steeds meer proberen uit die boodschap te leven en anderen evenééns daarvan te doen leven.