2011 - Palmzondag © Harrie Brouwers, Voerendaal

KRUISWEG

ONWAARDIG?

Naar mijn gevoel wordt het woordt ‘mensonwaardig’ vaak lichtzinnig in de mond genomen. In gesprekken over ouderen, dementerenden en ernstig zieken valt dikwijls  de term ‘mensonwaardig’ als het over toestanden gaat die we vrezen en waarin we zelf nooit terecht willen komen. Maar ellendige omstandigheden zijn nog lang niet mensonwaardig en dat moeten we onszelf ook niet aanpraten!
Ik had een hele lieve, wat deftige tante, ergens in noord-Limburg. Als ze ons bezocht had ze altijd cadeautjes bij zich. Ze had zelf geen kinderen. Toen ze oud werd gingen haar ogen achteruit. Daar leed ze onder. Ze leed er vooral onder omdat het haar onzeker maakte. Ze kon niet zien of ze er wel netjes uit zag wanneer ze haar woning verliet of bezoek ontving. Dat maakte haar heel onzeker, en waarempel, terwijl ze het vertelde zagen we een lelijke vlek op haar kraag van de tomatensoep die we zojuist gegeten hadden. Ik wil maar zeggen: ze was een deftige tante. Haar uiterlijk en het decorum waren erg belangrijk. Ze kwam in het ziekenhuis terecht. Midden in een gesprek vroeg ze met een angstig gezicht of ik de zuster wilde roepen. Ze moest op de po. Ik rende naar de balie waar een zestal plegen koffie dronken. ‘Kunt u mijn tant even helpen?’ ‘We doen dat straks’, zei de verpleegster die het dichtsbij zat, ‘dan verschonen we haar toch! We hebben nu pauze.’ Dat was het enige antwoord. Ik vond het verschrikkelijk voor mijn tante. De incontinentie was niet mensonwaardig, maar dat de koffiepauze voorrang boven haar schaamte kreeg, dat was onwaardig! Een luier is niet mensonwaardig, we zijn er allemaal ons mens-zijn in begonnen.

ONMENSELIJK?

Een stralende meid van een jaar of zeventien knikte heftig terwijl ze zei: ‘Nee, bij oma ben ik niet meer geweest! Ik kan daar niet tegen. Dan moet ik overgeven.’ Ze kon autorijden, ze kon een sms-je van 80 lettertekens in zowat een halve minuut wegsturen, ze had wiskunde in haar pakket, en je kon haar met een gerust hart alleen een lang weekend naar New York laten gaan, maar haar dementerende oma bezoeken, daartoe voelde ze zich niet in staat. ‘Wat is daar dan zo moeilijk aan?’ ‘Nou ja, ze zegt “zuster” tegen mij. Vorig jaar was ik er nog eens en toen vroeg ze: moet ik u ergens van kennen?’ Ik dacht bij mezelf: ‘Toen oma jou voor het eerst in de armen hield, kende jij haar ook niet. En jij breuzelde ook maar wat, en je werd evengoed bemind, bezocht en op handen gedragen.’ Dementeren is niet mensonwaardig. Het is een weg terug, die net zo menselijk is als de heenweg was. Mensonwaardig is het als je geen bezoek meer krijgt en niemand meer van je houdt.
Jezus loopt voorop deze week. Toegejuicht als hij op een ezel de stad binnenkomt, geslagen daarna, mishandeld, beschuldigd, gegeseld..., maar steeds waren er mensen die waarde toevoegden. Mensen die meeleefden, die erbij bleven, die zijn gezicht afwisten, zijn kruis meeedroegen en hun blik niet afwendden. Zij deden zijn lijden niet af als mensonwaardig; ze eerden het als goddelijk!

GODDELIJK

‘Toen heb ik opa samen met mamma verzorgd’, vertelde een meisje. ‘Hij was daarna uitgeput maar hij straalde van geluk. Vroeger was ik altijd een beetje bang van hem. Ik herinner me hem als een norse man die naar sigaren rook, maar tegenwoordig wordt hij elke dag liever. Hij lachte naar me en zei: zuster, u bent zo lief als mijn dochter! En tegen mijn moeder zei hij: Nietwaar, mamma?’
Het verhaal van Jezus’ lijden wordt omlijst door twee andere verhalen. Aan het begin staat het blije onthaal in Jeruzalem. Mensen bejubelen hem. Vervolgens wordt hij verraden, verloochend, gekruisigd en begraven. Maar hij bleef Gods geliefde kind. Hij bleef de eeuwigheid waardig. Daarom is zijn dood geen ondergang. Het eind van het verhaal is een vreugdevolle thuiskomst, Pasen! Dat mogen de gebeurtenissen van de goede week ons leren: wie voor het leed van anderen niet wegloopt kan er soms iets heel waardevols vinden!

DUBBELZINNIGHEID

Lieve kinderen. Boris maakte een palmpasenstok. ‘Weet je ook wat dat is?’ vroeg pappa. ‘Ja die is voor palmzondag.’ Boris hield de stok stevig aan het ondereind vast, terwijl pappa er groene takken met een ijzerdraad aan vast maakte. Boven zat een dwarslat. Toen pakte pappa een mes om er een punt aan te maken. ‘Waarom doe je dat?’ ‘Daar gaat de haan bovenop’, zei papppa. ‘O, ja! Maak je aan de onderkant ook een punt?’ ‘Nee hoor, dat hoeft niet.’ Jawel! De juffrouw heeft gezegd dat er onder ook een punt moet.’ Boris verzon het ter plekke! ‘Een hele scherpe. Ze wil ze misschien in de grond steken.’ Samen werkten ze gezellig verder met eitjes en crêpepapier. ‘Wat deden de mensen met die stokken?’ vroeg pappa. ‘Daar stonden ze mee te zwaaien toen Jezus langskwam.’ ‘Heel goed, die kwam op een ezel. Weet je ook waarom hij op een ezel zat?’ ‘Omdat hij de koning van de vrede was!’, zei Boris onmiddellijk. ‘Goed zo!’
Toen Boris met zijn vriendje de koning van de vrede had toegejuicht en ze uit de kerk kwamen, waren de broodhanen al op. De eitjes zaten in hun zak. Het groen was er gauw van afgerukt. Toen pakte ze de stok aan de bovenkant vast en ineens begreep pappa waarom hij onderaan ook een punt moest maken. Boris en Johan renden elkaar achterna, weg van de vredeskoning naar buiten, bewapend met een scherp zwaard, klaar voor een duel.