2012 - 27ste zondag door het jaar © Harrie Brouwers, Voerendaal

HET HART EN DE MAZEN VAN DE WET

SCHEDING

Een vrouw keek terug op haar huwelijk. Ze was een half jaar geleden gescheiden. De pijn was nog vers. Ze was niet alleen haar toekomst kwijt. Ze had ook  haar verleden verloren! Veertien jaar huwelijk leek één leugen. Bitterheid hing over alle herinneringen. ‘Gek hè’, zei ze, ‘de eerste die in de gaten had dat er iets mis was tussen ons, was mijn zoontje van vijf.’ Een half jaar voor de scheiding had Daan ineens gevraagd: ‘jullie gaan toch niet scheiden!?’ ‘Nee, nee, natuurlijk niet, hoe kom je erbij!’ had ze gezegd. Daarna gingen haar pas kleine dingetjes opvallen, dat ie vaak laat huis kwam en daar wat stuntelig uitleg over gaf en dat ie de horoscoop zat te lezen van de vissen, terwijl er geen vissen in de familie waren.’ Daan had het ‘t eerst in de gaten.
Je maakt het nogal eens mee, dat echtparen uit je familie of vriendenkring uiteen gaan, soms na tientallen jaren huwelijk. Meestal verrast het me. Ik had het niet zien aankomen. De kinderen wel. Ik oordeel er niet over. Ik kan er niet over oordelen. Niemand van ons kan kijken in het hart van een mens.

KINDEREN
‘Ach wat leuk!’, had mamma uitgeroepen toen ze een grote brief had open gemaakt. Rebecca keek haar nieuwsgierig aan. Wat stond er in de brief? ‘Joris gaat trouwen!’ Mamma gaf de brief aan pappa. ‘Wat is dat: trouwen?’, had Rebecca gevraagd. ‘Trouwen’, zei mamma, ‘dat is als een man en een vrouw elkaar beloven om altijd voor elkaar te zorgen. Dat hebben pappa en mamma gedaan!’ Rebecca keek een beetje ontevreden en zei toen: ‘Ik ben toch ook getrouwd met jullie!’ Mamma gaf haar gauw een kus en zei: ‘Tuurlijk meid, jij bent ook met ons getrouwd.’ Tien jaar later wilde Rebecca niet meer aan dit gesprek herinnerd worden. Toen had ze Olaf ontdekt.
Marcus vertelt twee verhalen. Marcus is een meester in het mengen van verhaallijnen. Moeders brengen kinderen bij Jezus. Zouden het misschien alleenstaande moeders zijn?

MAZEN VAN DE WET
De Farizeeën hadden echtscheiding ter sprake gebracht. In de wet van Mozes stond dat mannen die hun vrouw verstoten hadden, hun een brief moesten meegeven. Daarmee konden ze bewijzen dat ze gescheiden waren. Pas met dat bewijs hadden ze een tweede kans. Een joodse man zou met een volwassen joodse vrouw nooit een relatie aangaan als hij niet heel zeker ervan was dat ze vrij was. Mannen beschermden zo elkaars huwelijk! Met de scheidingsbrief wilde de wet van Mozes de verstoten vrouw helpen. Uit deze verplichting, concludeerden de Farizeeën, volgde indirect dat echtscheiding was toegestaan. Maar Jezus antwoordt: jullie moeten niet steeds de grenzen van de wet opzoeken, je moet het hart van de wet koesteren. Dat is je taak als schriftgeleerden. Je moet niet de uitzonderingen tellen maar de bedoeling begrijpen. De bedoeling is dat man en vrouw voor elkaar zijn bestemd en dat ware liefde uit de eeuwigheid voortkomt.
Vervolgens richt Marcus zijn blik op de moeders die met hun kinderen bij Jezus komen. De leerlingen sturen de moeders weg. Jezus heeft wel wat belangrijkers aan zijn hoofd. Als Jezus dat in de gaten krijgt wordt hij boos. ‘Laat die moeders toch!’ Er is toch niets belangrijkers dan aandacht schenken aan deze kinderen. De toekomst hangt van hen af.

GEDUPEERDEN VAN DE WET
Jezus gaat met de Farizeeën voortdurend de discussie aan over goed en kwaad. Maar Jezus formuleert geen nieuwe wetten. Hij urgeert ook geen oude wetten. Hij schaft ook geen wetten af. Wat Jezus steeds doet is een lans breken voor de kwetsbare partij in een geding. Nu eens zijn dat de vrouwen, dan de melaatsen, dan de Samaritanen en dan de tollenaars.
Jezus zegt dus niet: echtscheiding kan niet. Jezus zegt: vergeet het belang van de vrouw niet. Laat haar niet lichtzinnig in de steek; denk aan de kwetsbaarheid van de kinderen.
Ik ben ervan overtuigd dat de kerk die bijdrage moet leveren aan het ethisch debat van onze dagen. Als het gaat over buitenlanders, als het gaat over euthanasie, als het gaat over scheiding... de gelovigen moeten meedenken over goed en kwaad. Het liefst ondogmatisch en met aandacht voor het lot van de zwakste partij. Dat was immers de bijdrage van Jezus aan de actuele discussies. Soms zijn dat de mensen die met een minimum-inkomen in de sociaal zwakste wijken wonen. Soms zijn dat de vluchtelingen die een lange, levensgevaarlijks strijd achter de rug hebben. Soms zijn dat de kinderen die speelbal worden in het gevecht dat verbitterde ouders voeren en soms zijn dat opa en oma die hun kleinkind niet willen verliezen.
Met andere woorden: vergeet nooit dat de kleine Rebecca ook getrouwd is!

BRUIDSMEISJE

Lieve kinderen. De kinderen waren allemaal het klasje binnengegaan en op een stoeltje gaan zitten. Sofie stak haar arm omhoog. ‘Vertel het maar Sofie’, zei de juf. Sofie schudde eerst boos met haar hand vol ongeduld in de lucht omdat ze plotseling vergeten was, wat ze wilde zeggen; maar daar kwam het alweer. ‘Weet je? Tante Cobie gaat scheiden.’ Alle kinderen keken naar Sofie. De pappa en mamma van Dirk waren ook al eens gescheiden en dat was niet leuk, wisten ze nog. Dirk had het huilend verteld. En Dirk zat nu op een andere school. ‘En weet je?’, ging Sofie verder. Ik mag bruidsmeisje zijn!’ De juf schoot in een lach. ‘Nee, Sofie, je vergist je. Bruidsmeisje ben je als mensen trouwen maar toch niet als ze gaan scheiden.’ Sofie keek teleurgesteld. Ze had zich er al zo op verheugd. De witte jurk lang nog in de kast van toen Cobie getrouwd was. Toen was ze ook bruidsmeisje geweest. Sofie was helemaal in de war. ‘Dan vind ik scheiden niet leuk!’, besloot ze boos.