2012 - Christus Koning © Harrie Brouwers, Voerendaal

VAN DE WERELD LOS

ONMACHTIGE KONING

Het zal u niet ontgaan zijn: we hebben een kabinet en de koningin is er niet aan te pas gekomen! Politici wilden het proces van kabinetsformatie transparanter maken. Ik laat het graag aan u over om te oordelen of dat gelukt is! De directe politieke invloed van de koningin is weer iets kleiner geworden.
Ooit was de koning het hoofd van een koninkrijk, vaak gekozen door de machtigen van het land, en steeds in de verleiding om de macht in de familie te houden. Thans is de koning slechts het symbool van een veronderstelde nationale identiteit.
Het beeld dat wordt opgeroepen met het woord ‘koning’, is tegenwoordig dus totaal anders dan enkele eeuwen geleden. In mijn jeugd was een koning allereerst een sprookjesfiguur. Daar waren koningen goedmoedige, ietwat zwaarlijvige heren in rode mantels en met een kroon op het hoofd. Ze hadden last van zeer verwende prinsesjes of zonen die maar niet aan de vrouw kwamen. In de krant stond af en toe een foto van koningin Juliana. Vaak op de fiets. Ze was het tegendeel van ons sprookjesbeeld en dat maakte haar geliefd in na-oorlogs Nederland.

MACHTIGE KONING

In oude tijden was een koning allerminst een goedmoedig heerschap met hart voor de onderdanen. De meesten van hen waren roofzuchtige vorsten die hun eigen land leegplunderden. We krijgen dergelijke taferelen vandaag de dag nog steeds te zien als er een dictator wankelt. Er waren koningen die van oorlog hielden, met alle noodlottige gevolgen voor de inwoners van zijn rijk. Er waren koningen als Herodes, vazallen van buitenlandse machten, uit op eigen eer en gewin. Misschien juist omdat er zoveel corruptie en waanzin voorkwam onder de leiders, was het verlangen groot naar een goede koning, die als een zorgzame herder zijn kudde bijeen houdt.

TUSSEN TWEE OORLOGEN

In 1925 ontstond het feest van Christus Koning. Paus Pius XI herdacht een gebeurtenis van 1600 jaar geleden: het eerste concilie van de christelijke kerk in Nicea. Daar werd het Arianisme als ketters afgewezen. Wat de gemoederen bezig hield was niets meer of minder dan het mysterie van God. De volgelingen van Jezus baden tot hem, maar je mag alleen God aanbidden. Was Jezus God? Er kan maar één God zijn! Was Jezus geschapen, voortgekomen uit God of zelf God? Het ging dus over de natuur van Christus en over de drie-eenheid. De besluiten werden vastgelegd in een tekst die wij nog steeds zingen in het Credo.

GODS RIJK TEGENOVER HEILSTAAT
Pius XI was paus tussen de twee wereldoorlogen. Hij maakte de opkomst van het atheïstisch communisme mee en van het even atheïstisch nationaal socialisme. De evangelische waarden werden steeds meer vervangen door heidense deugden: genot, het recht van de sterkste, strijd en rijkdom. Het begrip ‘ziel’ werd vervangen door ‘übermensch’. De paus voelde dat er een grote behoefte bestond onder de gelovigen aan herwaardering van de evangelische idealen. ‘Úw Rijk kome..., niet het duizendjarig Rijk, niet de heilsstaat, maar Jezus’ koninkrijk. ‘Koningschap is een metafoor’, schreef de paus. Jezus was immers dienaar. Het nieuwe feest wilde niet uitdrukken dat Christus het wezen van een koning heeft. Integendeel. Christus’ koningschap is - naar zijn eigen zeggen - ‘van de wereld los’.
In 1969 breidde paus Paulus VI de titel uit tot: ‘Christus koning van het heelal’. Het was de tijd waarin natuurwetenschappen de eigen axioma’s tot dogma’s verhieven. Hij koos de laatste zondag van het kerkelijk jaar als datum, vanwege het dan in de liturgie aanwezige motief van de wereldondergang.  
‘Christus Koning’ is oorspronkelijk bijna een anarchistische strijdkreet. Het is een aanval op de bestaande machten. De formule zegt dat de gelovige geen ander gezag heeft dan God. Niet het parlement, niet de Wibra, niet het Limburgs Dagblad of Google regeren ons, niet de wijn van de Mont Ventou, niet de roes van ‘na ons de zondvloed’, niet de glamour van zangeressen en voetballers, maar de stille stem van de koning die in ons geweten spreekt en zegt: ‘ik had honger en jij hebt mij te eten gegeven..., ik was vreemdeling en jij hebt me welkom geheten.’   
 

SPROOKJE

Lieve kinderen. Ken je het sprookje van de steenhouwer die koning wilde zijn? Luister! Er was eens een man die stenen hakte uit een rots. Het werk was zwaar en de man droomde van een ander leven. Op een kwade dag kwam, in een gouden koets, de koning voorbij. ‘Was ik maar koning’, dacht hij. En warempel. Drie tellen later was hij koning. In een open koets reed hij door zijn land. De zon brandde onbarmhartig in zijn gezicht. De koning ergerde zich en dacht: ‘was ik zelf maar de zon.’ En warempel. Drie tellen later was hij de zon hij straalde zijn hitte over de velden. Tegen de middag kwam er een grote wolk die al zijn stralen tegenhield. ‘Ik wou die wolk zijn’, dacht hij geërgerd. En warempel. Drie tellen later was hij een wolk en hij brak de hitte van de zon. Tegen de avond veranderde de wolk in miljoenen regendruppeltjes die neervielen en woeste beken werden die bomen velden. Alleen een rotsblok bleef ongenaakbaar overeind. De regen ergerde zich zeer en dacht: was ik maar die rots, dan had ik meer macht dan het water. En warempel. Drie tellen later was hij de rots. Toen kwam er een man met een zware hamer en hakte in de rots om er stenen van te maken. ‘Was ik maar die steenhouwer’ dacht de rots. En warempel. Drie tellen later was hij weer een steenhouwer en de man deed elke dag zijn zware werk en was tevreden. Je kunt overal en altijd koning zijn!