2012 - 2de zondag van de advent © Ad Blijlevens, Heerlen

HEIL VOOR HEEL DE MENSHEID

In allerlei toonaarden kun je horen en zelfs zelf ondervinden dat onze maatschappij ziekteverschijnselen vertoont. Terwijl de economie niet of nauwelijks aantrekt, ervaren mensen dat hun uitkeringen worden gekort. Ook vandaag de dag is er, vaak verborgen, armoede van mensen die niet goed rond kunnen komen. Massa's mensen zien geen toekomstmogelijkheden. Nogal wat jongeren, maar gaandeweg ook nogal wat ouderen, klagen dit aan.
Ik denk ook aan de onrust in zoveel landen. Inzet is voor menigeen de bevrijding van een juk om vrij te kunnen zijn voor een meer menswaardig bestaan dat niet alleen voor enkelen is bestemd, maar voor allen.
Ook wanneer zulke bevrijdingsbewegingen hier en elders geen godsdienstige kleur hebben, gebeurt daar vaak feitelijk wat in de bijbel als het wezenlijke gebeuren wordt getekend: de bevrijding en uittocht uit Egypte van een groepje mensen die de druk niet langer verdragen. In de bijbel wordt deze bevrijding beschreven als Gods bedoeling met dit volk. In diezelfde heilige Schrift is niemand- ook het joodse volk niet - ertoe gerechtigd om veroverde of verkregen vrijheid alleen voor zichzelf te bewaren. De bedoeling van hun en onze God wordt getekend als: 'Zorgt dat de de bevrijding voor allen waar word.'

Wat ooit is begonnen en waaraan profeten telkens opnieuw herinneren, ook de profeet Baruch en Johannes de Doper, is nog allerminst voltooid. Telkens wordt de herinnering aan die bevrijding opgeroepen. Dat oer-gebeuren is beeld voor allerlei soorten bevrijding, die er in volgende generaties telkens anders uitziet.

De profeet Baruch leefde twee eeuwen voor Christus, toen het volk gebukt grog onder de overheersing door de Grieken. Die 'moderne' Griekse beschaving tornde aan de overtuigingen, waarden en gebruiken van het toenmalige joodse volk, zoals dat steeds gebeurt onder een vreemd bewind.
In zo'n crisis houdt de profeet Baruch de belofte overeind: de juiste manier van leven zal het winnen. Hij gebruikt daarvoor beelden die herinneren aan de bevrijding uit de Babylonische ballingschap van twee eeuwen tevoren. Hij wil daarmee zeggen: Zoals toen het ondenkbare mogelijk bleek, zo kan het ook nu gaan; houdt moed! Herinnering aan wat ooit is gebeurd kan een kracht zijn om het vandaag vol te houden en te blijven uitzien naar een betere toekomst. Daarom begrijp ik, dat ook vandaag de dag in allerlei bevrijdingsbewegingen oerverhalen uit de bijbel over bevrijding een grote rol kunnen spelen. Ook tegenwoordig lezen of horen mensen zulke verhalen niet alleen als verhalen over iets dat lang geleden mensen overkwam, maar als een troost en bemoediging, als een steun voor eigen streven.

Dan gaan we als vanzelf ook terug naar het evangelie van vandaag. De evangelist Lucas schildert daar eerst de wereld van zijn dagen. Hij begint met grote namen, met mensen die het in die wereld voor het zeggen hebben. Midden in dat grootse decor raakt Gods woord de kleine mens die Johannes heet. Dat woord van God zegt: niet de toestand van nu heeft het laatste woord, maar alles kan anders; omkering is mogelijk. Johannes de Doper geeft deze boodschap door. Die Johannes noemt zich 'een roepende in de woestijn'. Daarmee bedoelt hij niet dat hij voor een onbegonnen werk staat; zo verstaan wij die uitdrukking meestal. De woestijn: daar moest het yolk doorheen na zijn bevrijding uit de knechtschap. De woestijn: dat was de route die het moest nemen toen het naar Babylon trok en weer terugkwam. In de woestijn - welke dan ooit - klinkt de roep om uitzicht, toekomst, bevrijding. Maar, zegt Johannes, in diezelfde woestijn klinkt ook een roepen naar ons, een verlangen van de andere kant, van God uit; en God vraagt ons, te doen (!) wat nodig is voor bevrijding van mensen. De beelden spreken voor zichzelf: 'Bereidt de weg van de Heer, maakt zijn paden recht. Elk dal moet worden gevuld, elke berg of heuvel geslecht; de kronkelpaden moeten recht, de ruwe wegen effen worden'. Dat is de wereld op haar kop! De inzet is dan ook niets anders dan heel de mensheid: 'Heel de mensheid zal Gods redding zien'. Ik hoop dat die boodschap ook ons bemoedigt.